Mang thai và làm mẹ là thiên chức thiêng liêng nhất của người phụ nữ. Tuy nhiên trong quá trình mang thai, sản phụ thường phải đối mặt với các vấn đề có thể xảy ra gây ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe và sự an toàn của cả sản phụ và thai nhi. Do đó, để có 1 thai kỳ an toàn và thai nhi có thể phát triển bình thường cần phải được quản lý, theo dõi một cách khoa học bởi các nhân viên y tế có chuyên môn.

Các mẹ bầu nên Khám thai hay Quản lý thai nghén?

Với bất kỳ một người phụ nữ nào mang thai thì cũng nghĩ đến một việc là đi khám thai. Liệu là chúng ta nên dùng quan niệm là khám thai hay là quản lý thai nghén?

Khám thai là chúng ta chỉ đến Bác sĩ siêu âm, xét nghiệm thai, và chúng ta chủ yếu là quan tấm đến cái thai.

Quản lý thai nghén?

Là khám toàn diện hơn, xuyên suốt cả một quá trình và do một đơn vị theo dõi từ đầu đến cuối, quản lý thai nghén hoàn toàn khác khám thai về giá trị và mặt khoa học. Nếu chúng ta chỉ quan tâm thai thì chưa đủ, bời vì người phụ nữ mang thai mới làm cho cái thai phát triển được, vậy thì chúng ta không chỉ quan tâm đến thai mà chúng ta phải quan tâm đến sức khỏe của bà mẹ, tất cả các vấn đề thể chất, về tinh thần của người mẹ, về các phương pháp ăn uống, sinh hoạt của người mẹ kết hợp với các công việc trong quá trình mang thai phải được tư vấn một cách cặn kẽ. Bác sĩ quản lý thai nghén phải đánh giá từng giai đoạn của người phụ nữ mang thai đặc biệt trong bối cảnh hiện nay cả thế giới đang phải đối mặt với 4 vấn đề lớn của sản khoa: Nguy cơ tiền sản giật; các bệnh lý về tim mạch; các bệnh lý lây nhiễm qua đường tình dục; các bệnh toàn thân, cao huyết áp…

Việc quản lý thai nghén phải được thực hiện đầy đủ nội dung và phải ghi lại lịch sử tất cả những lần khám vào sổ khám và phiếu theo dõi. Những nội dung quan trọng trong quản lý thai nghén bao gồm: Tư vấn, khám sản khoa, siêu âm, xét nghiệm, tiêm chủng, ghi sổ theo dõi, tư vấn dinh dưỡng. Tuy nhiên, không phải bà mẹ nào cũng nhận thức được đầy đủ nên việc đăng ký quản lý thai sớm ngay từ khi có dấu hiệu mang thai là việc làm vô cùng quan trọng.

Những mốc khám thai định kỳ cần nhớ và quy trình khám thai quản lý thai nghén từng mốc

Việc thăm khám định kỳ là một trong những yếu tố quyết định đến sự thành công của quá trình quản lý thai kỳ tự nhiên. Dưới đây là các số mốc khám thai quan trọng mẹ bầu cần nắm rõ để có thai kỳ khoẻ mạnh: 

Mốc 1: Tuần thứ 5-8

- Kiểm tra cân nặng, chiều cao để đánh giá tình trạng thừa cân, béo phì. Kiểm tra huyết áp, đánh giá và phòng ngừa nguy cơ tiền sản giật.

- Xét nghiệm máu về hormone HCG để chắc chắn việc có thai.

- Siêu âm để biết được thai đã vào buồng tử cung hay chưa.

Mốc 2: Từ tuần thứ 11 – 13 tuần 6 ngày 

- Kiểm tra cân nặng, đo huyết áp, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu để đánh giá sức khỏe của mẹ và tình trạng phát triển của thai nhi.

- Tính ngày dự sinh qua siêu âm thai.

- Xét nghiệm Double Test và siêu âm sàng lọc một số dị tật bẩm sinh, đặc biệt là đánh giá nguy cơ hội chứng Down ở thai nhi thông qua đo độ mờ da gáy. Trong trường hợp nguy cơ cao, bác sĩ có thể tư vấn thực hiện xét nghiệm NIPT hoặc sinh thiết gai nhau.

Mốc 3: Từ tuần 16 – 22

- Kiểm tra cân nặng, đo huyết áp, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm để đánh giá sức khỏe của mẹ và tình trạng phát triển của thai nhi.

- Các xét nghiệm sàng lọc một số dị tật bẩm sinh ở thai nhi có thể được chỉ định: Triple Test, chọc ối.

Mốc 4: Từ tuần 22-28:

- Kiểm tra cân nặng, đo huyết áp, đo chiều cao tử cung, vòng bụng của thai phụ, xét nghiệm nước tiểu.

- Siêu âm tầm soát dị tật thai nhi

- Thực hiện nghiệm pháp dung nạp Glucose nhằm phát hiện tiểu đường thai kỳ.

- Tiêm vacxin uốn ván VAT mũi đầu tiên.

Mốc 5: Từ tuần 28-32

- Kiểm tra cân nặng, đo huyết áp, đo chiều cao tử cung, vòng bụng của thai phụ, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu.

- Siêu âm tầm soát dị tật thai nhi. 

- Tiêm vacxin uốn ván VAT mũi thứ 2.

Mốc 6: Từ tuần 32-34

- Kiểm tra cân nặng, đo huyết áp, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu.

- Kiểm tra tim thai, ước tính kích thước thai nhi.

Mốc 7: Từ tuần 34 – 36

- Kiểm tra cân nặng, đo huyết áp, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu.

- Kiểm tra tim thai, ước tính kích thước thai nhi.

Mốc 8,9,10: Từ tuần 36 đến tuần 39

- Siêu âm, xét nghiệm máu, nước tiểu, kiểm tra cổ tử cung.

- Trong giai đoạn này, thai phụ cần đi khám thai mỗi tuần 1 lần vì đây là giai đoạn rất quan trọng khi thai phụ chuẩn bị bước vào thời kỳ chuyển dạ.

Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Lào Cai đã thành lập Đơn nguyên quản lý thai nghén và sàng lọc, bệnh viện có đội ngũ Bác sĩ, Hộ sinh giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sinh sản và quản lý thai kỳ.

Tại Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Lào Cai các mẹ sẽ được thực hiện khám thai quản lý thai nghén, theo quy trình sau:

Khám, đánh giá Sản khoa

Khám Sản khoa không những giúp thai phụ kiểm soát, phát hiện kịp thời những nguy cơ bất thường mà còn có thể tính được tuổi thai, tính ngày dự kiến sinh,…Từ đó, thai phụ sẽ được bác sĩ Sản phụ khoa hướng dẫn kế hoạch quản lý thai kỳ chi tiết, cụ thể, hướng dẫn các bước chăm sóc, vệ sinh và chế độ dinh dưỡng cân bằng, nghỉ ngơi phù hợp trong thai kỳ.

Khám thai quản lý thai nghén, không thể bỏ qua xét nghiệm công thức máu

Trong quá trình tiến hành xét nghiệm máu, có hai vấn đề chính mà các mẹ bầu không thể bỏ qua chính là xác định dòng hồng cầu, dòng bạch cầu và dòng tiểu cầu.

- Kiểm tra dòng hồng cầu: Cơ thể mẹ bầu cần được cung cấp nhiều sắt hơn người thường để có thể nuôi bào thai. Sắt trong cơ thể được vận chuyển một phần không nhỏ tới thai nhi, vì vậy thai phụ thường gặp tình trạng thiếu máu nhược sắc. Tùy trường hợp, thai phụ có thể bị thiếu máu nặng hoặc nhẹ. Những trường hợp thiếu máu nhẹ, sức khỏe thai sẽ không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nếu tình trạng này nghiêm trọng, mẹ bầu có thể đối diện với nguy cơ sảy thai, các vấn đề bất thường nhau thai như nhau bong non, tiền đạo hoặc các vấn đề về huyết áp trong thai kỳ, nguy cơ tiền sản giật, vỡ ối sớm, băng huyết, ra máu nhiều sau sinh hay thậm chí là nhiễm trùng hậu sản.

Hơn thế nữa, tình trạng thiếu máu ở mẹ cũng có thể gây nguy cơ thiếu máu cho em bé, khiến cho thai nhi kém phát triển, sinh non, thiếu tháng, tăng khả năng khiến bé gặp các bệnh sơ sinh. Đặc biệt, những em bé có mẹ bị thiếu máu còn có nguy cơ mắc một số bệnh, vấn đề về tim nghiêm trọng.

- Kiểm tra dòng bạch cầu: Tế bào bạch cầu trong cơ thể người đóng vai trò quan trọng, như một phần của hệ thống miễn dịch tự nhiên. Bạch cầu bảo vệ cơ thể con người khỏi các tác nhân gây nhiễm trùng và bệnh tật.

Chỉ số bạch cầu ở phụ nữ mang thai trung bình rơi vào khoảng 4.500 đến 11.000/nm3. Trong quá trình mang thai, chỉ số này thường duy trì ở mức 6.000/nm3. 3 tháng đầu thời kỳ thai nghén, chỉ số bạch cầu dao động khoảng 12.000 đến 18.000/nm3. Đây cũng là ngưỡng an toàn và các mẹ có thể yên tâm.

Chỉ số bạch cầu cũng có thể tăng trong thai kỳ. Tuy nhiên, nếu chỉ số này tăng quá cao, mẹ bầu có thể gặp tình trạng tăng huyết áp, thay đổi cân nặng đột ngột, căng thẳng, sốt, chảy máu cam,… và cần được điều trị kịp thời.

- Dòng tiểu cầu: Vai trò chính của tiểu cầu là giúp cầm máu và chống băng huyết, chảy máu. Vì vậy, với thai phụ, việc bị suy giảm số lượng hay giảm chức năng của tiểu cầu rất nguy hiểm, bởi sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy trong quá trình sinh nở và sau sinh.

Kiểm tra nhóm máu

Việc xác định nhóm máu của mẹ cần được thực hiện trong lần khám thai đầu tiên. Với những mẹ bầu có nhóm máu Rh(-), nguy cơ bất đồng nhóm máu với thai nhi là rất cao, gây ra tình trạng thiếu máu tán huyết, vàng da sau sinh hay thậm chí ảnh hưởng tới chức năng tim, gan của bé.

Xét nghiệm miễn dịch khi phát hiện có thai: HIV, viêm gan B

Tỷ lệ người nhiễm viêm gan B hiện tại đang ở ngưỡng đáng báo động. Với những mẹ bầu bị nhiễm virus viêm gan B, thai nhi trong bụng rất có thể bị lây bệnh nếu không thực hiện biện pháp bảo vệ ngay sau sinh.

Việc xét nghiệm miễn dịch trước sinh, khẳng định nguy cơ nhiễm virus viêm gan B có thể giúp bác sĩ đưa ra những biện pháp phù hợp cho mẹ, giảm bớt mức độ ảnh hưởng của bệnh.

Xét nghiệm máu tìm kháng nguyên các bệnh nhiễm trùng từ người mẹ

Những bệnh lý như giang mai, Rubella, Toxoplasma, CMV,… gây ra rất nhiều hệ quả, biến chứng nặng nề cho thai nhi, khiến các bé bị dị tật ngay từ trong bụng mẹ.

Bởi vậy, việc xét nghiệm máu tìm kháng nguyên các bệnh nhiễm trùng từ người mẹ rất cần thiết. Nó giúp xác định tình trạng, khả năng miễn dịch của người mẹ, phân biệt nhiễm trùng cấp trong hay trước thai kỳ.

Phân tích nước tiểu

Mỗi mốc khám thai định kỳ, mẹ bầu đều phải thực hiện xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu. Việc này tuy đơn giản nhưng có ý nghĩa quan trọng, giúp phòng ngừa bệnh về thận, nhiễm trùng đường tiết niệu, thậm chí có thể sàng lọc nguy cơ tiền sản giật và bệnh lý tiểu đường thai kỳ trước mốc 28 tuần.

Nghiệm pháp dung nạp đường, kiểm tra nguy cơ tiểu đường thai kỳ

Nghiệm pháp dung nạp đường hiện được tiến hành với tất cả các mẹ bầu từ mốc tuần 24 đến 28. Thực hiện nghiệm pháp này không quá phức tạp, nhưng lại đem đến hiệu quả chẩn đoán khá chính xác tình trạng tiểu đường thai kỳ ở mẹ bầu. Từ kết quả xét nghiệm này, các bác sĩ có thể cho biết mẹ có nguy cơ tiểu đường thai kỳ hay không, cũng đưa ra lộ trình cải thiện, tư vấn để giúp mẹ tránh khỏi những biến chứng dễ gặp khi bị đái tháo đường thai kỳ.

Một số biến chứng thai sản xuất phát từ tiểu đường thai kỳ: Tiền sản giật, huyết áp cao, thai to, sinh non, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, sảy thai,…

Xét nghiệm sinh hóa máu

Xét nghiệm sinh hóa máu được thực hiện nhằm đánh giá:

- Nhóm chức năng gan: Bilirubin, men gan (GOT,GPT).

- Nhóm chức năng thận: Creatinin, ure, axit uric.

- Protein có trong máu.

- Các chất điện giải: K, Na, Cl.

Xét nghiệm chức năng đông máu

Xét nghiệm này cần được thực hiện để hạn chế các vấn đề về chảy máu, băng huyết ở thai phụ. Trong quá trình sinh con, sau sinh, nếu bị rối loạn chức năng đông máu, tính mạng của người mẹ có thể bị đe dọa.

Siêu âm Doppler màu và điện tim

Khi mang thai, cơ thể mẹ thay đổi rất nhiều, lưu lượng máu, tuần hoàn tăng lên, vì vậy tình trạng sức khỏe tim mạch cũng có thể bị ảnh hưởng. Ngoài ra, bước khám này cũng đánh giá khả năng dung nạp theo một vài thay đổi về huyết động trong thai kỳ, nguy cơ biến chứng trong quá trình chuyển dạ.

Monitoring sản khoa

Monitoring sản khoa giúp theo dõi tim thai và hoạt động của cơ tử cung, đặc biệt quan trọng ở những tuần thai cuối.

Các bác sĩ sẽ dựa vào kết quả để so sánh nhịp tim thai trước và trong khi có cơn co tử cung để kịp thời nhận biết những bất thường trong quá trình chuyển dạ, từ đó tính toán những bước can thiệp cần thiết để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.

Hiện tại, bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Lào Cai đang triển khai và đẩy mạnh dịch vụ “Thai sản trọn gói” cho các mẹ bầu tới khám và theo dõi thai kỳ. Với những gói Thai sản tương ứng với mốc tuần thai thực tế, các mẹ sẽ được đảm bảo chăm sóc thai kỳ một cách tốt nhất, hiệu quả nhất để chờ tới ngày vượt cạn. Thai sản trọn gói sẽ đồng hành cùng mẹ bầu trong cả quá trình khám thai quản lý thai nghén, trong cuộc sinh và lưu viện theo dõi sau sinh. Vì vậy, các mẹ có thể an tâm lựa chọn dịch vụ này tại bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Lào Cai để nhận được những tiện ích trọn vẹn cho bà bầu. Để đặt lịch khám, Qúy khách hàng xin liên hệ hotline của Bệnh viện: 0868.966.028 hoặc đến trực tiếp tại tầng 3, tòa nhà B của Bệnh viện để được các Bác sĩ Sản phụ khoa tư vấn cụ thể.