Xoắn dạ dày là tình trạng xoay xoắn bất thường của một phần dạ dày quanh phần còn lại của nó,từ 1800 đến 3600. Tỉ lệ mắc phải ngang nhau ở trẻ trai và trẻ gái. Độ tuổi trung bình là 2,5 tuổi, có thể xoắn nguyên phát hoặc thứ phát.
Xoắn nguyên phát thường do tình trạng lỏng lẻo của các phương tiện cố định dạ dày ( khúc nối thực quản dạ dày, khúc nối hang vị tá tràng, dây chằng gan vị, dây chằng vị tràng, dây chằng vị lách, dây chằng hoành vị).
Xoắn thứ phát thường xảy ra cùng với bệnh cảnh thoát vị trượt qua khe thực quản hay bệnh cảnh thoát vị hoành khác. Một số nguyên nhân hiếm gặp khác có thể gây ra xoắn dạ dày như thiểu sản hay cắt thùy gan trái, thiểu sản lách, lách lạc chỗ, ruột xoay bất toàn.
Xoắn dạ dày được phân loại dựa vào trục xoay của nó: xoắn quanh trục mạc treo hay xoắn quanh trục tạng
(Nguồn ảnh internet)
Chẩn đoán lâm sàng:
Bệnh cảnh lâm sàng phụ thuộc vào độ xoắn và độ tắc nghẽn. Tam chứng Borchardt gợi ý tình trạng xoắn dạ dày cấp: Buồn nôn, nôn khan, chướng bụng. Đau bụng thượng vị cấp + Đặt sond dạ dày vướng
Tam chứng thường xảy ra ở trẻ lớn, trẻ sơ sinh thường không có đủ các triệu chứng . Triệu chứng nôn ra dịch xanh/vàng(dịch mật) phụ thuộc vào sự tắc nghẽn của môn vị. Có thể có triệu chứng nôn ra máu, nôn vọt kèm thiếu máu.
Ở trẻ em, xoắn cấp khởi phát đột ngột, nôn ói không có lẫn mật, thường kèm đau thượng vị, chướng bụng. Đau thượng vị thường là triệu chứng gợi ý ở trẻ lớn, tuy nhiên nếu trong bệnh cảnh thoát vị hoành, dạ dày ở lồng ngực thường triệu chứng suy hô hấp và thở nhanh
Chẩn đoán cận lâm sàng:
* Xquang: Chẩn đoán dựa vào X-quang bụng đứng không chuẩn bị. X-quang ngực thẳng và X-quang cản quang đường tiêu hóa trên
Xoắn theo trục mạc treo
X-quang bụng không chuẩn bị
Hình ảnh dạ dày căng kèm theo vị trí bất thường gợi ý xoắn dạ dày
Bóng hơi dạ dày giãn to giữa bụng hoặc hạ sườn trái trên phim Xquang bụng nằm ngửa hoặc bóng khí lớn ở lồng ngực làm mất bờ cơ hoành trái ( nếu có bất thường cơ hoành)
Hai mức khí dịch trên phim Xquang bụng đứng ( một của hang vị,một của đáy vị)
X quang bụng có cản quang: Dạ dày có thể giãn lớn, vị trí dạ dày bất thường, dấu mỏ chim
Xoắn theo trục tạng:
Thường khó phát hiện trên phim X quang thông thường, cần thiết chụp phim có thuốc cản quang: vị trí chỗ nối thực quản tâm vị thấp hơn bình thường, bờ cong lớn và bờ cong nhỏ dạ dày đổi vị trí, vùng môn vị và tá tràng bị xoắn vặn.
Nếu xoắn kèm theo tình trạng thiểu sản cơ hoành ví dụ như thoát vị hoành , môn vị có thể thoát vị vào lồng ngực tạo thành hình ảnh một mức khí dịch phía trên tâm vị, và có thể tạo thành hình ảnh của 2 mức khí dịch
* Chẩn đoán qua Siêu âm:
Những đặc điểm trên siêu âm rất gợi ý như dạ dày giãn to ứ dịch, mức dịch- dịch, dấu hiệu vách ngăn. Nhất là dấu hiệu tắc đường ra bao tử và khi có sự hiện diện vách ngăn trong dạ dày, theo trục dọc, có mức dịch, có giá trị củng cố chẩn đoán xoắn dạ dày.
Xoắn dạ dày, một bệnh lý cấp cứu ngoại khoa hiếm gặp, cần được chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời để tránh các biến chứng nặng như hoại tử thiếu máu thành dạ dày, vỡ dạ dày, thậm chí có thể gây tử vong.