Kháng sinh đồ là kỹ thuật đóng vai trò quan trọng
trong việc hạn chế sự kháng thuốc của vi khuẩn. Theo Tổ chức Y tế thế giới
(WHO), Việt Nam nằm trong danh sách các nước có tình trạng kháng thuốc kháng
sinh cao nhất thế giới. Số chủng vi khuẩn kháng thuốc gia tăng một cách đáng
ngại. Vậy:
Xét nghiệm kháng sinh
đồ là gì?
Kháng sinh đồ là phương pháp thực hiện
nhằm xác định mức độ nhạy cảm của kháng sinh thử nghiệm đối với vi khuẩn gây
bệnh, cũng có nghĩa là phát hiện sự đề kháng kháng sinh của vi khuẩn thử
nghiệm.
Tại sao nên làm xét
nghiệm kháng sinh đồ?
Kháng sinh luôn là phương thức diệt trừ các vi khuẩn
gây bệnh. Song việc lạm dụng kháng sinh lâu dài sẽ dẫn đến phản tác dụng. Các
vi khuẩn còn sót lại sau khi sử dụng kháng sinh sẽ dần sinh ra chất kháng lại
thuốc, thuốc kháng sinh ngày càng mất dần tác dụng và mầm bệnh ngày càng trở
nên nguy hiểm hơn. Vì thế chúng ta cần sử dụng đến kháng sinh đồ để đo lường
xem liệu thuốc kháng sinh còn hiệu quả đến đâu đối với các loại vi khuẩn và
tránh việc lạm dụng thuốc kháng sinh một cách quá đà.
Xét nghiệm kháng sinh đồ được thực hiện
bằng cả phương pháp thủ công và bằng máy thông qua quá trình nuôi cấy, phân lập
và định danh vi khuẩn trong các bệnh phẩm của bệnh nhân (máu, mủ, dịch tỵ hầu,
dịch họng, dịch nội khí quản, nước tiểu, phân…). Từ đó, trên lâm sàng các bác sĩ sẽ chọn lựa kháng sinh tốt nhất, đưa ra
phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.
Đối tượng cần thực hiện làm xét
nghiệm kháng sinh đồ?
- Tất cả các trường hợp bệnh nhân nghi ngờ nhiễm khuẩn và có nguy cơ
kháng thuốc kháng sinh.
- Các trường hợp bệnh nhân sốt (triệu chứng nhiễm khuẩn)
và chưa sử dụng kháng sinh khi mới nhập viện nên ưu tiên làm kháng sinh đồ để
đạt kết quả cao.
Các bước tiến hành làm xét nghiệm kháng sinh đồ:
- Các chủng vi khuẩn cần thử nghiệm đã được nuôi cấy thuần nhất trong
điều kiện tối ưu và đang ở giai đoạn phát triển mạnh (nuôi cấy sau 16-24 giờ) sẽ
được đem đi làm xét nghiệm kháng sinh đồ.
- Dùng que cấy lấy vi khuẩn từ 3-5 khuẩn lạc có hình thái giống nhau
nghiền vào ống nước muối sinh lý vô trùng 5 ml đến khi có huyền dịch đồng
nhất. Điều chỉnh và đo độ đục của huyền dịch vi khuẩn trên máy đo độ đục
Densicheck Pluss
+ Phương pháp kháng sinh đồ khoanh
giấy khuếch tán: Dùng tăm bông vô khuẩn giàn đều huyền dịch lên mặt thạch (thạch
Mueller-Hinton, thạch máu, thạch chocolate… tùy
theo chủng vi khuẩn thử nghiệm ta chọn môi trường làm kháng sinh đồ khác nhau).
Sau 3- 5 phút tiến hành đặt các khoanh giấy kháng sinh lên mặt thạch, mỗi
khoanh giấy cách nhau 24mm và cách mép đĩa thạch 15mm. Trong vòng 15 phút sau
khi đặt khoanh giấy các đĩa thạch sẽ được đưa vào tủ ấm CO2 memmert để ủ ấm ở
37 độ C. Sau 16-24 giờ ta sẽ lấy đĩa thạch ra và đo đường kính vòng vô khuẩn
của mỗi khoanh giấy, từ đó sẽ biết độ nhậy, kháng của mỗi loại kháng sinh.
+ Phương pháp làm kháng sinh đồ trên
máy Vitek 2 compact 15: Sau khi có ống huyền dịch phù hợp ta chọn loại card làm
kháng sinh đồ cho từng chủng vi khuẩn đã định danh. Sau đó cho vào máy Vitek 2
compact 15 và nhập dữ liệu. Trong khoảng 18 giờ máy sẽ tự động phiên giải kết
quả nhạy, kháng, trung gian của từng loại kháng sinh.
Kỹ thuật xét
nghiệm kháng sinh đồ tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai
Kỹ thuật này đã và đang được áp dụng tại Khoa xét
nghiệm - Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai mang lại hiệu quả cao trong công tác
khám và điều trị.
Kháng sinh đồ bằng phương pháp khoanh giấy
khuếch tán
Kháng
sinh đồ trên máy Vitek 2 compact 15
KTV Vũ
Thu Thủy – Khoa Xét nghiệm