Khi dùng thuốc điều trị bệnh tức là đưa những “chất lạ” vào cơ thể. Cơ thể có thể chấp nhận những “chất lạ” đó với phản ứng bình thường, không ảnh hưởng đến các quá trình sinh học khác của hoạt động sống. Nhưng đôi khi, những thành phần trong các thuốc điều trị lại gây ra các phản ứng quá mẫn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động khác của cơ thể. Đó là tình trạng dị ứng thuốc.
Một số phản ứng dị ứng thuốc
Dị ứng thuốc chiếm khoảng 10 - 15% các phản ứng có hại do thuốc.
Mọi loại thuốc đều có thể gây ra những phản ứng dị ứng, tuy nhiên, thuốc kháng sinh, thuốc chống co giật, chống viêm không steroid và các thuốc điều trị gout là những thuốc có tỷ lệ gặp cao nhất gây ra các phản ứng dị ứng.
Phân loại dị ứng thuốc theo lâm sàng:
* Các phản ứng dị ứng nhanh: xảy ra trong vòng 1 giờ sau lần dùng thuốc cuối cùng.
* Các phản ứng dị ứng muộn: xảy ra hơn 1 giờ sau lần dùng thuốc cuối cùng cùng.
Các biểu hiện lâm sàng thường gặp của dị ứng thuốc:
- Toàn thân: Sốt, viêm mạch, sưng hạch, bệnh huyết thanh...
- Da: Mày đay, phù mạch, sẩn ngứa, viêm da tiếp xúc, mẫn cảm ánh sáng, đỏ da toàn thân, hồng ban nhiễm sắc cố định.
- Phổi: Khó thở, viêm phế nang.
- Gan: Viêm gan, tổn thương tế bào gan.
- Tim: Viêm cơ tim.
- Thận: Viêm cầu thận, hội chứng thận hư.
- Máu: Ban xuất huyết giảm tiểu cầu, thiếu máu tán huyết, giảm bạch cầu trung tính.
Các biện pháp phòng tránh dị ứng thuốc
Tuyên truyền sử dụng thuốc hợp lý an toàn cho người dân:
* Không tự ý dùng thuốc.
* Dùng thuốc đúng chỉ định, đúng liều.
* Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.
* Khi có dấu hiệu bất thường trong khi dùng thuốc, phải hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ.
Phía người kê đơn:
* Nắm vững tiền sử dị ứng, đặc biệt là dị ứng thuốc ở người bệnh.
* Hạn chế kết hợp nhiều thuốc.
* Nắm vững quy trình xử trí khi gặp dị ứng thuốc và sốc phản vệ.
Với dược sĩ lâm sàng:
* Thông báo đầy đủ về thông tin liên quan đến phản ứng có hại của thuốc (Phản ứng có hại của thuốc là phản ứng độc hại, không được định trước, xuất hiện ở liều thường dùng cho người để phòng bệnh, chẩn đoán hay chữa bệnh hoặc nhằm thay đổi một chức năng sinh lý. Định nghĩa này không bao gồm các trường hợp thất bại trị liệu, quá liều, lạm dụng thuốc, không tuân thủ và sai sót trong trị liệu) như tác dụng không mong muốn của thuốc đã được nhà sản xuất thông tin trong tờ hướng dẫn sử dụng, các trường hợp nghi ngờ dị ứng sau khi dùng thuốc đã được báo cáo tại bệnh viện.
* Cung cấp thuốc bảo đảm chất lượng.
* Hướng dẫn người bệnh cách dùng và các dấu hiệu nhận biết dị ứng thuốc.