Thuốc an thần là nhóm thuốc làm chậm hoạt động của bộ não, tạo ra cảm giác thư giãn, nên thường được dùng để điều trị lo âu và rối loạn giấc ngủ. Đây là nhóm thuốc dễ bị lạm dụng và phải được kê đơn bởi bác sỹ. Khi sử dụng thuốc không hợp lý, có thể gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng hoặc bị lệ thuộc và nghiện thuốc.
Các loại thuốc an thần
Nhóm thuốc an thần gây ngủ thường được chia thành 3 loại theo cấu trúc hóa học bao gồm:
· Benzodiazepines: là loại thuốc an thần gây ngủ khá quen thuộc do thường được ưu tiên sử dụng. Các hoạt chất thuốc thường dùng là diazepam, bromazepam, clonazepam với một số tên thương mại phổ biến như Seduxen, Valium, Lexomil, Rivotril...
· Barbiturate: là các thuốc phenobarbital (Gardenal), pentobarbital (Nembutal). Loại thuốc này hiện nay ít được dùng để an thần, gây ngủ do có nhiều tác dụng không mong muốn hơn. Tuy nhiên, loại này vẫn được dùng với mục đích chống co giật hoặc gây mê.
· Thuốc ngủ “Z – drugs”: zolpidem (Stilnox, Ambien), eszopiclone (Lunesta), zaleplon (Sonata). Đây là loại thuốc được ưa dùng trong rối loạn giấc ngủ nhờ tác dụng gây ngủ êm dịu và ít khi xảy ra nhờn thuốc và hội chứng cai khi ngừng thuốc.
Thuốc an thần có tác dụng gì? Khi nào cần sử dụng?
Các thuốc an thần gây ngủ thường tác động lên não thông qua một chất dẫn truyền thần kinh gọi là GABA, viết tắt của acid gamma – aminobutyric. GABA có tác dụng làm giảm hoạt động của thần kinh trung ương. Mặc dù các thuốc an thần có cách thức hoạt động khác nhau nhưng đích đến cuối cùng đều làm tăng hoạt tính của GABA và tạo ra cảm giác thư giãn. Chính vì vậy, ở mức liều dùng phù hợp, các thuốc này sẽ có lợi ích trên những người bị lo âu, căng thẳng hoặc rối loạn giấc ngủ. Đôi khi, một số thuốc trong nhóm này còn được sử dụng để gây mê, chống co giật, giảm đau, thư giãn cơ...
Các loại thuốc an thần thường sử dụng trong nhi khoa.
a) Propofol – Là thuốc non-opioid, nonbarbiturate có tác dụng an thần-thôi miên trước đáy được sử dụng rộng rãi trong gây mê và điều trị tích cực với vai trò là thuốc gây mê toàn thân và tác dụng an thần tại các đơn vị hồi sức.
Lợi ích – So với các thuốc khác, propofol có thời gian tác dụng nhanh hơn, và thời gian phục hồi ngắn nhất. Propofol làm giảm áp lực nội sọ, nên nó là một sự lựa chọn tốt ở những bệnh nhân chân thương đầu có huyết động ổn định. Các nghiên cứu chỉ ra hiệu quả khi dùng trong chẩn đóan hình ảnh, khi kết hợp với ketamin hoặc fentanyl các thủ thuật đau khác nhau nhiều mức độ.
Chống chỉ định và thận trọng – Công thức propofol chứa lecethin trứng, phospholipid và dầu đậu nành. Hướng dẫn nhà sản xuất không dùng cho bệnh nhân dị ứng trứng. Tuy nhiên, bằng chứng các quan sát cho thấy propofol có thể được dùng an thần ở những bệnh nhân dị ứng trứng, dầu đâu nành, và đậu. Do đó, không xem tiền sử dị ứng thức ăn là chống chỉ định dùng propofol.
Thuốc Profol sử dụng tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai
b) Midazolam – là benzodiazepine tác dụng ngắn, khởi phát tác dụng nhanh chóng khi dùng đường TM. Nó có tác dụng tốt trong phân tán lo âu, gây quên, đặc tính giãn cơ và thường được dùng để an thần nhẹ hoặc kết hợp với fentanyl để đạt mức an thần vừa.
Lợi ích – Midazolam có đặc tính gây quên mạnh và phân tán lo âu hiệu quả ở hầu hết trẻ khi dùng thuốc đơn độc vì mục đích an thần với liều lượng thích hợp, ưc chế hô hấp là hiếm gặp.
Chống chỉ định và thận trọng – Midazolam có tác dụng giảm khả năng co bóp cơ tim và nên được dùng thận trọng trên trẻ có bệnh lý depression cơ tim.
c) Barbiturate tác dụng ngắn
Barbiturate là thuốc chủ vận GABA trung ương. Trước đây, các thuốc này thường được dụng an thần cho trẻ. Gần đây, nó được thay thế với thuốc tác dụng hiệu quả tương đương hoặc cân bằng, thời gian phục hồi ngắn, và ít tác dụng phụ.
Chống chỉ định và thận trọng – Chống chỉ định với bệnh nhân porphyria. Barbiturate có thể có tác dụng depression cơ tim và nên tránh ở những trẻ huyết động không ổn định hoặc suy tim.
Tuy nhiên những thuốc này là những thuốc kiểm soát đặc biệt chỉ sử dụng trong các cơ sở y tế, cần có sự theo dõi chặt chẽ của các Bác sỹ và được quản lý nghiêm ngặt. Qua bài viết trên phần nào giúp các bậc phụ huynh hiểu hơn về thuốc an thần khi con phải sử dụng tại các cơ sở y tế.
Nguồn tham khảo: https://www.vinmec.com