Trào ngược dạ dày thực quản sinh lý xảy ra do trẻ ăn quá no, nuốt hơi nhiều trong khi bú. Trào ngược sinh lý không gây nguy hiểm nhưng có thể gây sặc và dẫn đến tử vong do tắc đường thở, cần được cấp cứu nhanh.
1. Triệu chứng tiêu hoá
Trong trào ngược bệnh lý, triệu chứng xảy ra thường xuyên, thường là khi thay đổi tư thế.
Ảnh minh họa: Internet
- Trớ, ọc sữa: dễ xảy ra khi thay đổi tư thế.
- Nôn: có thể xảy ra 1 thời gian lâu sau bữa ăn hay bú.
- Nuốt khó và đau làm trẻ bỏ bú và kèm theo khóc. Có thể nôn ra, nuốt khó, khóc nhiều, từ chối bú, uốn éo vặn người...
- Có thể gây rối loạn giấc ngủ kéo dài ảnh hưởng dinh dưỡng: chậm tăng trưởng, thiếu máu nhược sắc...
2. Xử trí
- Làm đặc thức ăn bằng bột gạo (1 thìa canh bột gạo vào 60ml –120 ml sữa hoặc dùng chất làm đặc), hoặc sữa công thức chuyên biệt trong trường hợp không bú mẹ.
- Động viên trẻ bú mẹ, cho bú nhiều lần, số lượng ít mỗi bữa bữa.
- Làm đặc thức ăn có tác dụng làm giảm tần xuất nôn trớ, kéo dài giấc ngủ và giảm hiện tượng quấy khóc của trẻ. Làm đặc thức ăn làm tăng năng lượng giúp trẻ tăng cân tốt hơn, nhưng nguy cơ táo bón, giảm khả năng hấp thu của canxi có trong sữa.
3. Một số nguyên tắc chăm sóc
- Có thể sử dụng sữa công thức dành cho trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản: Sữa công thức được bổ sung thêm chất xơ thiên nhiên. Làm sệt sữa và duy trì độ sệt trong dạ dày, không ảnh hưởng đến thành phần dinh dưỡng của sữa.
- Sử dụng sữa có đạm thủy phân
+ Một số tác giả cho rằng trào ngược dạ dày thực quản là biểu hiện của dị ứng sữa bò chiếm 20% trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ nhỏ.
+ Sử dụng sữa có đạm thủy phân (làm giảm tỉ lệ dị ứng), giúp cho trẻ tiêu hóa tốt hơn, dạ dày được làm trống sau bú nhanh hơn và tiêu hóa tốt hơn.
Lưu ý:
- Tư thế trẻ sau bữa ăn:
Bế thẳng trẻ sau ăn khoảng 20 - 30 phút. Trẻ ngủ với đầu giường nâng cao 30 độ. Tránh cho trẻ nằm hoặc đi ngủ ngay sau khi ăn, cần cho trẻ mặc quần áo rộng, thoải mái, chất liệu mềm, tránh bó sát vào người trẻ.
- Cách cho trẻ ăn:
+ Ăn nhiều lần, mỗi lần ít một với thức ăn được làm đặc. Trẻ phải có các bữa ăn được phân chia đều trong ngày. Hạn chế cho trẻ bú hơi: khi cho trẻ bú bình cần cho sữa xuống đều, trẻ không nút hơi.
+ Khi trẻ trào ngược có biểu hiện tím tái, ngưng thở, cần kích thích thở bằng cách vuốt nhẹ lưng và xoa lòng bàn chân. Nếu trẻ sặc sữa, phải vỗ lưng và cho nằm nghiêng để sữa trào ra. Ngay sau khi sơ cứu, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.
- Nuôi ăn qua sonde:
Nuôi ăn qua sonde 7 – 10 ngày đối với trẻ chậm tăng trưởng. Nếu có tim bẩm sinh hoặc sinh non trẻ không bú được nhiều.
4. Thực phẩm nên tránh
- Nước cam, quýt, bưởi, hoa quả chua dễ gây trào ngược dạ dày thực quản cho trẻ.
- Chế độ ăn giảm chất béo được khuyến nghị cho bà mẹ và trẻ nhỏ bị trào ngược dạ dày thực quản đặc biệt đồ ăn có chứa: Sô-cô-la, cà phê……
- Thức ăn chiên xào hoặc nhiều dầu mỡ.
- Tỏi, hành, thức ăn cay nóng, gia vị có tính cat: ớt, tiêu…….
- Xốt cà chua và những thực phẩm chế biến kèm xốt cà chua.
Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ rất hay gặp và đặt biệt hoàn toàn có thể phòng tránh cho trẻ nếu bố mẹ và người chăm sóc trẻ được tư vấn trang bị kiến thức về nuôi dưỡng trẻ. Chính vì vậy khi trẻ nhỏ có các triệu chứng của trào ngược các bố mẹ và người chăm trẻ nên đưa trẻ đến phòng khám tư vấn Dinh Dưỡng – Bệnh viện Sản Nhi Lào Cai để được tư vấn phù hợp nhất với tình trạng của trẻ.
BS. Nguyễn Thị Thêu - Khoa Dinh Dưỡng.