Bệnh nhi Sùng Seo M, 52 ngày tuổi, cân nặng 4kg, vào viện ngày 15/10/2020. Bệnh diễn biến khoảng 03 ngày trước khi vào viện với các triệu chứng nôn nhiều, nôn vọt thành tia, kèm theo sốt. Trước  đó, trẻ đã điều trị tại Bệnh viện đa khoa huyện Bảo Thắng 02 ngày không đỡ.

Khi nhập viện vào khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Sản Nhi với triệu chứng trẻ li bì, nôn nhiều, sốt cao, suy nhược, mất nước nặng. Được chẩn đoán: Nôn nhiều/ Theo dõi nhiễm trùng huyết; được làm xét nghiệm cận lâm sàng như tổng phân tích tế bào máu, sinh hóa máu, điện giải đồ, đông máu cơ bản, chụp tim phổi, chụp x quang thực quản dạ dày có thuốc cản quang, siêu âm ổ bụng, siêu âm não qua thóp. Sau khi có kết quả xét nghiệm bệnh nhân được chẩn đoán xác định: Hẹp phì đại môn vị, điều trị bằng nuôi dưỡng tĩnh mạch, bồi phụ nước điện giải.

Sau 05 ngày điều trị, đến ngày ngày 20/10/2020 bệnh nhân được chuyển mổ cắt cơ môn vi ngoài niêm mạc. Sau phẫu thuật bệnh nhân tiếp tục được nuôi dưỡng tĩnh mạch, kháng sinh, giám đau và 07 ngày sau phẫu thuật bệnh nhân ổn định ra viện.

Vậy “Hẹp phì đại môn vị” là gì?

Hẹp phì đại môn vị là một cấp cứu ngoại nhi có trì hoãn khá hiếm gặp ở trẻ em. Là một bệnh lý tắc nghẽn đường tiêu hóa gây nên do cơ môn vị dầy cản trở sự lưu thông thức ăn từ dạ dày xuống tá tràng .

Hẹp phì đại môn vị có đặc điểm dịch tễ học như nào?

- Bệnh chiếm tỷ lệ khoảng 1/1000 trẻ sơ sinh sống;

- Chủng tộc : gặp nhiều ở người da trắng Bắc Mỹ và Châu âu ít gặp hơn ở Châu Mỹ La Tinh và Châu Á, hiếm gặp ở người da đen;

- Giới : chủ yếu gặp ở trẻ trai,tỷ lệ trai /gái 4-6/1 và thường gặp ở con đầu lòng;

- Tuổi mắc : chủ yếu gặp ở trẻ 3-6 tuần tuổi hiếm gặp ở trẻ lớn;

- Một số nghiên cứu gần đây cho thấy có tỷ lệ mắc cao hơn ở trẻ vùng nông thôn và trẻ ăn sữa ngoài, hay gặp vào mùa đông xuân (từ tháng 11 đến tháng 3).

Cơ chế bệnh sinh và tổn thương bệnh lý của bệnh

Cơ chế của bệnh chưa thật rõ ràng nhưng một số giả thuyết cho rằng hẹp phì đại môn vị có liên quan đến các hormon kiểm soát môn vị. Một tác giả khác cho yếu tố bệnh nguyên hẹp phì đại môn vị là yếu tố gia đình và di truyền và có thể nhiều nguyên nhân khác nữa.

Tổn thương bệnh lý : Dạ dày giãn to, cơ môn vị phì đại dầy lên có hình dáng giống u cơ, đường kính trung bình khoảng 20 x 12mm.

Biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh

Biểu hiện lâm sàng: chủ là nôn ra sữa và cặn sữa, thường sau khi sinh trẻ ăn uống hoàn toàn bình thường đến lúc xuất hiện nôn. Mặc dù các triệu chứng của hẹp phì đại môn vị có thể xuất hiện sớm ngay sau khi sinh hoặc rất muộn, thậm chí sau 5 tháng nhưng nói chung ở đa số bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng sau khi một khoảng trống từ 3 đến 4 tuần. Khám thường có dấu hiệu mất nước rõ, bụng trên rốn chướng vùng dưới rốn lõm. Thường sờ thấy khối môn vị hình tròn như viên bi ve nằm ở giữa bụng trên rốn.

Về cận lâm sàng : Xét nghiêm máu thường có tình trạng rối loạn điện giải. Xquang dạ dày- tá tràng có thuốc cản quang: hình ảnh dạ dày giãn to, môn vị kéo dài, thuốc qua môn vị chậm. Siêu âm ổ bung: bề dày cơ môn vị trên 4mm, môn vị dài trên 16mm. Nội soi dạ dày: Hình ảnh hẹp môn vị.

Điều trị bệnh

- Điều trị toàn thân: Bồi phụ nước điện giải;

- Điều trị nong môn vị bằng bóng : phương pháp này bây giờ không còn sử dụng;

- Điều trị phẫu thuật:

+ Phẫu thuật theo kỹ thuật Fredet-Ramsted (Mở cơ môn vị ngoài niêm mạc);

+ Hiện nay các bệnh viện lớn phẫu thuật mở cơ môn vị bằng phẫu thuật nội soi.

Bệnh “Hẹp phì đại môn vị”  là một bệnh hiếm gặp ở trẻ em, chưa rõ cơ chế bệnh sinh. Bệnh nếu chẩn đoán muộn và điều trị không đúng sẽ dẫn đến tình trạng mất nước, sút cân nhanh, suy kiệt nặng và khó hồi phục. Bởi vậy đứng trước 1 bệnh nhân nhi nôn nhiều, nôn thành tia, nôn xa bữa ăn và đặc biệt nếu sờ thấy 1 khối hình tròn như viên bi ở giữa bụng trên rốn thì phải nghĩ tới hẹp phì đại môn vị và đưa trẻ đến bệnh viện khám và điều trị kịp thời cho trẻ.

BS Đào Xuân Khuê – Phó Trưởng khoa Ngoại Nhi LCK