Thiếu máu là tình trạng giảm lượng huyết sắc tố trung bình lưu hành ở máu ngoại vi dưới mức bình thường so với người cùng lứa tuổi trong cùng một môi trường sống gây ra các biểu hiện thiếu oxy ở các mô và các tổ chức của cơ thể.
Thiếu máu có thể được xếp loại dựa vào mức độ, diễn biến, nguyên nhân và đặc điểm hồng cầu. Mỗi cách xếp loại có ý nghĩa và ứng dụng khác nhau trong việc tiếp cận chẩn đoán và tìm nguyên nhân gây thiếu máu.
1. Các nguyên nhân gây thiếu máu
- Mất máu: do chảy máu (xuất huyết tiêu hóa, trĩ, kinh nguyệt kéo dài, đái máu…)
- Tan máu: Do tăng quá trình phá hủy hồng cầu vì các nguyên nhân tại hồng cầu hoặc nguyên nhân khác (tan máu bẩm sinh hoặc tan máu miễn dịch, sốt rét…)
- Giảm hoặc rối loạn quá trình sinh máu: do tủy xương giảm sinh hoặc rối loạn quá trình sinh các tế bào máu (suy tủy xương, rối lọa sinh tủy bệnh máu ác tính, ung thư di căn…) hoặc do cung cấp không đủ các yếu tố tạo máu (thiếu erythropoietin, thiếu acid amin, thiếu acid folic và vitamin B12, thiếu sắt…)
2. Các triệu chứng của thiếu máu
Biểu hiện lâm sàng của thiếu máu là dấu hiệu thiếu oxy ở các mô và các tổ chức:
- Mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, giảm tập trung, chán ăn…
- Cảm giác tức ngực, khó thở nhất là khi gắng sức hoặc đi lại nhiều, cảm giác hồi hộp đánh trống ngực…
- Da xanh, niêm mạc nhợt.
- Móng tay khô, dễ gãy, tóc khô, dễ rụng.
3. Các xét nghiệm cần làm để chẩn đoán thiếu máu
- Tổng phân tích tế bào máu, xét nghiệm huyết đồ
- Xét nghiệm định nhóm máu hệ ABO, Rh
- Sắt huyết thanh
- Định lượng Ferritin
- Định lượng Folate và Vitamin B12
- Soi phân tìm KST đường ruột
- Điện di Hemoglobin
- Xét nghiệm gene Thalassemia
4. Hậu quả của thiếu máu nếu không được điều trị kịp thời
Cơ thể mệt mỏi kéo dài: Làm việc chóng mệt, hay ngủ gà ngủ gật.Hay hoa mắt chóng mặt, ù tai khi thay đổi tư thế.
Vấn đề về tim: Thiếu máu có thể dẫn đến nhịp tim nhanh hoặc không đều (rối loạn nhịp tim). Khi bạn bị thiếu máu, tim bạn phải bơm máu nhiều hơn để bù cho việc thiếu oxy trong máu. Điều này có thể dẫn đến suy tim.
Đặc biệt, với phụ nữ có thai có thể gây sẩy thai liên tục, đẻ non hoặc trẻ sinh ra có cân nặng sơ sinh thấp. Thiếu máu do sắt có thể gây ra một số tai biến về sản khoa như chảy máu khi sinh, hậu sản…
Hậu quả nặng nhất: mất nhiều máu nhanh chóng dẫn đến thiếu máu cấp tính, nghiêm trọng và có thể gây tử vong.
Nếu có các triệu chứng thiếu máu cần đến cơ sở y tế để được khám làm xét nghiệm thăm khám xác định nguyên nhân ,bác sĩ chuyên khoa tư vấn, và điều trị kịp thời.
BSCKI. Nguyễn Thị Thùy Chuyên - Phó Trưởng khoa Xét nghiệm