Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em là bệnh rất phổ
biến, là nguyên nhân gây nhập viện và tử vong hàng đầu ở trẻ nhỏ, đặc biệt là
trẻ dưới 5 tuổi. Do đó, mỗi bậc phụ huynh cần trang bị đầy đủ kiến thức về bệnh
để bảo vệ sức khỏe con, đặc biệt là khi giao mùa.
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em là gì?
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính (NKHHCT) ở
trẻ em là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính ở đường thở, bao gồm từ tai, mũi, họng,
đường dẫn khí (thanh quản, khí quản, phế quản) cho đến phổi.
Theo
ước tính, trên toàn thế giới có khoảng 4.300 trẻ em tử vong do viêm phổi mỗi
ngày, cứ mỗi 20 giây sẽ lại có một trẻ tử vong do viêm phổi, 90% số này là ở
các nước đang phát triển. Nhưng nếu được chăm sóc tốt, hầu hết trẻ bị NKHHCT sẽ
tự khỏi trong khoảng 10 – 14 ngày.
NKHHCT
ở trẻ em được chia thành 2 loại:
1. Viêm hô hấp trên
Đây
là viêm nhiễm vùng tai - mũi - họng, thường do virus, nếu chăm sóc tốt thì đa
số trẻ sẽ tự khỏi.
2. Viêm hô hấp dưới
Đây là NKHHCT bao
gồm viêm tiểu phế quản, viêm phổi... Trong đó, viêm phổi chính là
nguyên nhân gây nhập viện và tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Do đó trẻ
cần được phát hiện sớm bệnh viêm phổi để điều trị kịp thời, tránh biến chứng.
Triệu chứng của nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở
trẻ em như thế nào?
Triệu chứng thường
thấy nhất của NKHHCT ở trẻ là ho dưới 30 ngày, có thể kèm theo sốt hoặc không. Ngoài ra, trẻ còn
có thể mắc kèm các triệu chứng khác như đau họng, sổ mũi, nghẹt mũi, thở khò
khè...Đặc biệt, viêm phổi có triệu chứng sớm có thể phát hiện ở trẻ
là thở nhanh.
Nhận biết thở nhanh khi:
- Trẻ dưới 2 tháng:
nhịp thở từ 60 lần /phút trở lên
- Trẻ từ 2 tháng đến
dưới 12 tháng: nhịp thở từ 50 lần /phút trở lên
- Trẻ từ 12 tháng đến
dưới 5 tuổi: nhịp thở từ 40 lần /phút trở lên
Khi thấy trẻ thở
nhanh, phụ huynh cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để được điều trị sớm bởi đây là
triệu chứng sớm nhất báo hiệu trẻ bị viêm phổi.
Khi viêm phổi nặng, triệu
chứng điển hình là trẻ khó thở, rút lõm
lồng ngực, nghĩa là lúc trẻ hít vào phần dưới lồng ngực sẽ bị lõm vào
thay vì nở ra như bình thường. Cần cho trẻ nhập viện ngay vì đây là triệu chứng
cảnh báo nguy hiểm, viêm phổi nặng cần điều trị tích cực để tránh biến chứng và
tử vong.
Trường hợp trẻ xuất
hiện dấu hiệu nguy hiểm cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay vì tính mạng trẻ đang bị đe
dọa nghiêm trọng:
- Tím tái;
- Co giật;
- Bỏ bú hoặc bú kém
(trẻ dưới 2 tháng tuổi), không uống được (trẻ từ 2 tháng đến 5 tuổi);
- Thở có tiếng rít;
- Ngủ li bì, khó đánh
thức;
- Suy dinh dưỡng nặng.
- Nếu trẻ dưới 2 tháng
thì dấu hiệu sốt hoặc hạ nhiệt độ (trẻ lạnh), thở khò khè thì cũng cần đưa trẻ
đi khám ngay.
Chăm
sóc trẻ nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính tại nhà
Khi trẻ bị ho, cảm
lạnh, cha mẹ chăm sóc trẻ tại nhà như sau:
- Không kiêng ăn mà tiếp tục cho trẻ ăn hoặc bú nhiều lần hơn;
- Cho trẻ uống đủ
nước;
- Giảm ho;
- Dùng thuốc trị sốt,
ho, khò khè... cho trẻ theo hướng dẫn của thầy thuốc.
- Không lạm dụng dùng
thuốc kháng sinh vì với trường hợp này, thuốc không hiệu quả, gây tốn kém và có
thể gây tác dụng phụ hoặc làm vi trùng kháng thuốc;
- Làm thông thoáng mũi
giúp trẻ dễ thở, dễ bú hơn.
Đặc biệt, cha mẹ cần chú ý theo dõi, phát hiện
các dấu hiệu của bệnh viêm phổi cũng như các dấu hiệu nguy hiểm khác để đưa trẻ
đến bệnh viện khám ngay.
Cung
cấp dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ ngừa nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính
Để phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính cho
trẻ và ngừa biến chứng nguy hiểm, cha mẹ cần:
- Nuôi dưỡng trẻ tốt
với dinh dưỡng đầy đủ;
- Cho trẻ bú sữa mẹ
hoàn toàn trong 6 tháng đầu sau đẻ;
- Tiêm phòng cho trẻ
đầy đủ theo lịch;
- Cho trẻ uống Vitamin A và các nguyên tố vi lượng khác (sắt,
kẽm, ...) theo hướng dẫn;
- Giữ trẻ thoáng mát
khi trời nóng, ấm áp khi trời lạnh.
- Tránh trẻ tiếp xúc
với khói thuốc lá;
- Tránh nơi ô nhiễm,
khói bụi, nhất là khói bếp than, củi.;
- Tránh cho trẻ gần
gũi người đang bị cảm ho, tránh đến chỗ đông người khi có dịch.
- Rửa tay sạch sẽ
trước và sau khi chăm sóc trẻ.
BSCKI Nguyễn Thị Thu
Hiền – Phụ trách khoa Nhi