Vitamin A là một trong những Vitamin rất cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Tình trạng thiếu Vitamin A làm tăng tỷ lệ tử vong và bệnh tật, làm giảm sự tăng trưởng của trẻ em. Vì vậy việc cải thiện vitamin A ở trẻ là vấn đế hết sức quan trọng.
Vai trò của Vitamin A là gì?
- Vitamin A có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ, thiếu Vitamin A trẻ sẽ chậm lớn.
- Vitamin A có chức năng đặc biệt trong cơ chế nhìn, tham gia duy trì tính nhạy cảm của mắt đối với sự thụ nhận ánh sáng.
- Vitamin A tham gia vào quá trình biệt hóa các tế bào biểu mô. Khi thiếu Vitamin A sự sản xuất niêm dịch giảm, da khô và sừng hóa các niêm mạc phế quản, dạ dày, thực quản…biểu mô giác mạc và gây khô mắt.
- Vitamin A còn tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch.
Nguyên nhân gây thiếu Vitamin A ở trẻ
- Cung cấp thiếu Vitamin A trong chế độ ăn: ăn nhiều gạo ít mỡ, ăn ít thức ăn động vật, rau và hoa quả.
- Hấp thụ kém: trẻ bị tiêu chảy kéo dài, tắc mật, suy chắc năng gan.
- Một số yếu tố nguy cơ: trẻ suy dinh dưỡng, nuôi nhân tạo, các bệnh nhiễm khuẩn (sởi, lỵ), con của các bà mẹ thiếu Vitamin A.
Triệu chứng lâm sàng của trẻ bị thiếu Vitamin A
Triệu chứng toàn thân
- Trẻ mệt mỏi, kém ăn, chậm lớn.
- Da xanh, tóc khô dễ rụng.
- Hay bị ỉa chảy và viêm phổi.
Triệu chứng ở mắt
- Quáng gà.
- Khô kết mạc.
- Vệt Bitot: tế bào biểu mô giác mạc bị khô và sừng hóa dày thành từng đám và bong vẩy.
- Khô giác mạc.
- Loét nhuyễn giác mác dưới 1/3 diện tích giác mạc.
- Sẹo giác mạc.
- Khô đáy mắt…
Phương pháp chẩn đoán trẻ thiếu Vitamin A
- Dựa vào các triệu chứng lâm sàng : các triệu chứng sớm như quáng, sợ ánh sáng, hay chớp mắt, khô mắt.
- Xét nghiệm: Hàm lượng Vitamin A trong huyết thanh giảm dưới 10mcg/dl.
Điều trị cho trẻ được chẩn đoán thiếu Vitamin A
Khi có biểu hiện khô mắt phải điều trị ngay bằng vitamin A liều cao dạng uống.
Trẻ dưới 1 tuổi : Uống 3 liều
- Ngày thứ nhất : Cho trẻ uống 01 liều 100.000 đơn vị. Ngày thứ 2 : 100.000 đơn vị. Sau đó 2 tuần, tiếp tục cho trẻ uống 1 liều 100.000 đơn vị.
Trẻ trên một tuổi liều gấp đôi
- Ngày thứ nhất cho trẻ uống 200.000 đơn vị. Ngày thứ 2: 200.000 đơn vị. Sau đó 02 tuần: 200.000 đơn vị.
- Nếu trẻ nôn, đi ỉa lỏng không uống được thì tiêm bắp liều tiêm bắp bằng ½ liều uống.
Nếu trẻ bị suy ding dưỡng, sởi, tiêu chảy kéo dài viêm phổi kéo dài không có biểu hiện ở mắt thì cho uống Vitamin A nhưng liều thấp hơn:
- Trẻ < 6 tháng 50.000 đơn vị
- Trẻ từ 6 tháng đến 12 tháng uống 100.000 đơn vị
- Trẻ từ 12 tháng trở lên uống 200.000 đơn vị.
Biện pháp phòng bệnh thiếu Vitamin A ở trẻ
- Chế độ ăn: Phụ nữ có thai và cho con bú cần ăn những thức ăn nhiều vitamin A. Trẻ cần được bú sớm ngay sau sinh, từ 6 tháng tuổi cần bổ sung rau xanh, hoa quả và dầu mỡ.
Vitamin A có trong những loại thực phẩm nào?
ü Vitamin A được cung cấp từ thức ăn dưới dạng Retinol và Bêta carroten.
ü Retinol có trong thức ăn động vật như: gan cá, trứng, sữa loại này dễ hấp thu.
ü Bêta caroten có trong thức ăn có nguồn gốc thực vật như: các loại rau xanh thẫm và cá củ có màu vàng, đỏ.
- Uống vitamin A
ü Trẻ 6 tháng nuôi nhân tạo uống 50.000 đơn vị.
ü Trẻ dưới 1 tuổi 100.000 đơn vị 6 tháng/ lần.
ü Trẻ trên 1 tuổi 200.000 đơn vị 6 tháng/lần.
ü Phụ nữ sau đẻ 1 tháng đầu uống 200.000 đơn vị.
ü Phụ nữ có thai và cho con bú nếu nghi ngờ thiếu vitamin A thì cho uống liều 10.000 đơn vị/ ngày kéo dài 2 tuần.
Khi thừa vitamin A trẻ có các triệu chứng sau: trẻ bị vàng da, thừa nhiều gây ngộ độc trẻ kích thích, khó ngủ, thóp phồng, co giật.
Vitamin A rất cần thiết đối với sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên khi thiếu hoặc thừa đều ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, do đó khi trẻ có các triệu chứng trên cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để được khám và điều tri kịp thời./.
BSCKI. Nguyễn Thị Thu Hiền – Phó Trưởng khoa Dinh dưỡng