Chụp tử cung – vòi trứng (HSG) là gì ?
Chụp buồng tử cung vòi trứng có cản quang – Hysterosalpingography (viết tắt là chụp HSG) là một xét nghiệm X-quang, được sử dụng để kiểm tra tình trạng bên trong lòng tử cung và ống dẫn trứng.
Mục đích chụp tử cung, vòi trứng
Chụp tử cung-vòi trứng cho hình ảnh buồng tử cung của phụ nữ bằng chất cản quang bơm qua cổ tử cung, cho phép đánh giá được hình thái của buồng tử cung và lưu thông của ống vòi trứng với khoang phúc mạc.
Khi nào bác sỹ chỉ định chụp tử cung, vòi trứng
- Khi phụ nữ được chẩn đoán hiện tượng tắc ống dẫn trứng một phần hay hoàn toàn.
- Phát hiện các dấu hiệu bất thường đối với kích thước hay hình dạng của tử cung.
- Phát hiện các dấu hiệu dẫn đến vô sinh và các rối loạn khác liên quan đến thai kỳ.
- Chụp HSG là xét nghiệm cần thiết đối với một số trường hợp thực hiện triệt sản qua cổ tử cung. Việc này đảm bảo rằng ống dẫn trứng đã đóng hoàn toàn và đã triệt sản thành công hay chưa.
Thời điểm thích hợp chụp HSG
Chụp HSG thường được thực hiện sau khi kết thúc kinh nguyệt vài ngày (tốt nhất là từ ngày 3 đến ngày 7 của chu kỳ kinh). Vì đảm bảo bệnh nhân không mang thai cũng như giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng trong quá trình thực hiện thủ thuật. Đây cũng là thời điểm có thể quan sát được rõ nhất tình trạng của tử cung vòi trứng.
Ưu điểm của chụp HSG
Ngoài chụp HSG bằng phương pháp kẹp cổ tử cung với kẹp Pozzi. Bệnh nhân có thể lựa chọn phương pháp mới là chụp hút chân không tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội.
Một số ưu điểm của phương pháp này là:
- Chất lượng hình ảnh rõ nét, không tạo ảnh giả nên chẩn đoán chính xác.
- Thao tác đơn giản, nhẹ nhàng.
- Thời gian chụp nhanh.
- Giảm cảm giác đau đáng kể.
- Không phải kẹp cổ tử cung bằng kẹp Pozzi nên không có nguy cơ chảy máu.
- Giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng nên không cần sử dụng thuốc kháng sinh dự phòng.
- Chi phí hợp lý.
Trường hợp chống chỉ định chụp HSG
Bác sĩ khuyến cáo không nên chụp HSG đối với những đối tượng sau đây:
- Mẹ bầu đang mang thai.
- Bị viêm vùng chậu.
- Tại thời điểm làm xét nghiệm bị xuất huyết tử cung nghiêm trọng.
- Có tiền sử dị ứng chất cản quang.
Các kỹ thuật chụp X.quang tử cung vòi trứng ở Việt Nam
Phương pháp cổ điển dùng kẹp Pozzi
Kẹp Pozzi để kẹp cổ tử cung giúp cố định ống thông bơm thuốc. Có nguy cơ bầm tím, tăng cảm giác đau, nguy cơ chảy máu hoặc nhiễm trùng sau thủ thuật.
Kẹp Pozzi kẹp cổ tử cung
Phương pháp hút chân không
Dùng bộ dây phễu chụp ngoài cổ tử cung, phễu có kích cỡ phù hợp với cổ tử cung, lực hút chân không để cố định cổ tử cung và ống thông. Giảm nguy cơ chảy máu nhiễm trùng, giảm cảm giác đau cho bệnh nhân.
Máy hút chân không 2 buồng và bộ phễu, dây nối ngoài cổ tử cung
Chuẩn bị trước khi chụp tử cung vòi trứng bằng phương pháp hút chân không
Bệnh nhân:
- Khai thác toàn bộ thông tin chung của bệnh nhân: tên, tuổi, nghề , tiền sử kinh nguyệt, tiền sử sản khoa, tiền sử phẫu thuật và các bệnh lý phụ khoa, tiền sử dị ứng thuốc....
- Bệnh nhân ngay sau khi sạch kinh 3- 5 ngày, kiêng quan hệ trước đó, nếu nghi ngờ có thai phải làm xét nghiệm beta HCG trước khi chụp.
- Đã khám phụ khoa và làm xét nghiệm loại trừ viêm nhiễm phụ khoa (Clamydia..), viêm nhiễm cấp tính sinh dục , ra máu tiến triển.
- Không sử dụng thuốc cản quang đường tiêu hoá trước 5-7 ngày, tránh nhiễu ảnh.
- Giải thích về quy trình chụp, chuẩn bị tâm lý cho bệnh nhân yên tâm, phối hợp với bác sĩ trong quá trình làm thủ thuật.
- Viết giấy cam đoan chụp tử cung vòi trứng.
- Sử dụng thuốc chống co thắt trước chụp 30 phút và kháng sinh dự phòng nếu cần thiết.
- Cho bệnh nhân đi tiểu trước khi thực hiện thủ thuật.
Phương tiện và dụng cụ:
- Phương tiện:
+ Máy chụp X.quang số hoá.
+ Máy in phim.
+ Máy hút chân không của hãng Yumwell.
+ Mỏ vịt: 01 cái (Có thể dùng mỏ vịt nhựa dùng 1 lần).
- Dụng cụ:
+ Thuốc cản quang Xenetic 50mg/300mg: 5-15ml.
+ Bơm tiêm 20ml.
+ Bộ dây phễu chụp ngoài cổ tử cung (Size S,M,L tùy bệnh nhân): 01 bộ. Phễu chụp cổ tử : chất liệu nhựa, nối với hai ống, 1 ống để tiêm thuốc, 1 ống để hút chân không. Nó có các kích cỡ khác nhau, đường kính 25, 27, 30mm. Sử dụng lực hút để dính vào cổ cung và giữ ống thông trung tâm trong cổ tử cung
+ Săng, bông, găng vô trùng.
+ Dung dịch sát khuẩn tay.
+ Thuốc sát trùng âm hộ- âm đạo: cồn, betadin.
+ Hộp chống sốc.
+ Thuốc chống co thắt hoặc kháng sinh nếu cần.
Các bước tiến hành:
Bước 1: Chụp phim Xquang không chuẩn bị vùng tiểu khung mục đích tìm khu vực vôi hóa, chất cản quang. Nếu có nhiều phân, chất cản quang hướng dẫn bệnh mua thuốc thụt và hẹn ngày hôm sau chụp.
Bước 2: Chuẩn bị thuốc cản quang và bộ dây phễu chụp ngoài cổ tử cung: nối bơm tiêm chứa thuốc cản quang với đầu nối 3 chạc của bộ dây phễu, nối ống máy hút chân không với đầu chụp ngoài cổ tử cung, đuổi khí khỏi ống phễu.
Bước 3: Trải săng vô khuẩn
Bước 4: Bệnh nhân nằm ở tư thế phụ khoa trên bàn chụp.
Bước 5: Sát trùng âm hộ.
Bước 6: Bộc lộ cổ tử cung bằng mỏ vịt.
Bước 7: Sát trùng âm đạo và cổ tử cung: dùng pinche dài sát khuẩn âm đạo- lỗ ngoài cổ tử cung bằng gạc tẩm Betadine 3 lần.
Bước 8: Cắm miệng phễu vào lỗ cổ tử cung.
Bước 9: Bơm thuốc, đánh giá và thực hiện kỹ thuật chụp.
Chụp tử cung vòi trứng là thủ thuật trong sản phụ khoa để phát hiện các dị tật bất thường ở trong lòng buồng tử cung, ngoài ra còn kiểm tra buồng tử cung và hai vòi trứng có thông suốt hay không, từ đó đánh giá chẩn đoán khả năng sinh con ở phụ nữ. Tuy nhiên chụp tử cung vòi trứng chỉ thực hiện khi có chỉ định của bác sỹ. Các chị em phụ nữ khi khám sức khoẻ sinh sản cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn kịp thời.