- Đậu mùa khỉ (monkey pox) là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng gây dịch, do vi rút đậu mùa khỉ gây ra.
- Bệnh có nguồn gốc từ Châu Phi, lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với tổn thương da, dịch cơ thể, qua quan hệ tình dục, giọt bắn đường hô hấp, vật dụng của người bị nhiễm và lây truyền từ mẹ sang con.
- Bệnh có các triệu chứng chính là sốt, phát ban dạng phỏng nước và sưng hạch ngoại vi, có thể gây biến chứng nặng dẫn tới tử vong.
- Bệnh thường tự khỏi trong vòng 2-4 tuần
- Ngày 23/7/2022, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu đối với bệnh đậu mùa khỉ.
Khả năng lây truyền của bệnh đậu mùa khỉ
* Lây truyền từ động vật sang người
- Nhiễm trùng ở người là do tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh, chẳng hạn như chuột Gambian, khỉ.
- Sự lây nhiễm là kết quả của việc tiếp xúc trực tiếp với máu, chất dịch cơ thể hoặc các tổn thương bên ngoài của động vật bị nhiễm bệnh.
- Tiêu thụ thịt chưa nấu chín từ động vật bị nhiễm bệnh là một yếu tố nguy cơ.
- Trong hầu hết các ca bệnh, nguồn nhiễm không được xác định.
* Lây truyền từ người sang người
- Tiếp xúc trực tiếp với tổn thương trên da, máu, dịch cơ thể của người bị nhiễm bệnh
- Qua giọt bắn đường hô hấp: sự lây truyền khi tiếp xúc kéo dài, trực diện (không mang khẩu trang), hoặc khi tiếp xúc thân mật, chẳng hạn như hôn, âu yếm hoặc quan hệ tình dục (đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới nam)
- Tiếp xúc gián tiếp: Qua các vật dụng của người nhiễm bệnh
- Lây truyền mẹ con: lây qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi (có thể dẫn đến bệnh đậu khỉ bẩm sinh) hoặc khi tiếp xúc gần trong và ngay sau khi sinh.
Dấu hiệu nhận biết bệnh đậu mùa khỉ
- Sốt và nổi hạch ngoại vi toàn thân
- Đau đầu, mệt mỏi, ớn lạnh, đau họng, đau cơ.
- Phát ban với đặc điểm gặp nhiều trên mặt, lòng bàn tay, lòng ban chân. Ban cũng có thể gặp ở miệng, mắt, cơ quan sinh dục theo tuần tự: dát, sẩn, mụn nước, mụn mủ, bong tróc và có thể để lại sẹo.
Nguồn hình ảnh Internet
Các biện pháp phòng chống bệnh đậu mùa khỉ
Để chủ động phòng chống dịch bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế khuyến cáo người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh sau:
* Phòng bệnh không đặc hiệu: Các biện pháp phòng ngừa chung để tránh lây nhiễm đậu mùa khỉ bao gồm:
- Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.
- Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.
- Tránh tiếp xúc gần với người mắc hoặc nghi mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Trong trường hợp nơi ở/nơi làm việc có người mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử trí kịp thời, không tự ý điều trị.
- Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ (khu vực Trung và Tây Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn.
- Đảm bảo an toàn thực phẩm, thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe
* Phòng bệnh đặc hiệu bằng vaccine
Sử dụng vắc xin để phòng bệnh đậu mùa khỉ cho những nhóm đối tượng có nguy cơ cao. Vaccin sửa đổi Ankara (vaccin đậu mùa, đậu mùa khỉ), là vắc xin sống, giảm độc lực, được FDA công nhận năm 2019, tiêm 2 mũi, cách nhau 4 tuần.
Hãy chủ động phòng chống và theo dõi sát sao các diễn biến về bệnh đậu mùa khỉ vì sức khỏe của chính bạn và cộng đồng.
Điều dưỡng Đỗ Thị Mai - Khoa Truyền nhiễm.