Vai trò của I ốt
I ốt là một vi chất tự nhiên, là nguyên liệu tham gia vào quá trình tổng hợp thyroxin là một hormone tuyến giáp. Hormone thyroxin cần thiết cho sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ em và giúp điều hòa chuyển hóa năng lượng. Khi thiếu hụt I ốt, việc sản xuất thyroxin bị giảm sút, tuyến giáp phải hoạt động bù dưới sự kích thích của hormone tuyến yên nên phì to dần. Nếu thiếu I ốt quá trầm trọng có khả năng gây thiểu năng tuyến giáp.
Nguyên nhân thiếu I ốt
I ốt là vi chất đặc biệt vì nó không tự nhiên có mặt trong thực phẩm, hàm lượng I ốt có trong thức ăn nguồn gốc cả động vật và thực vật phụ thuộc vào hàm lượng I ốt trong đất ở địa phương. I ốt nằm trong lớp đất trên cùng nên dễ bị mất đi do phá rừng làm xói mòn, lụt lội vì vậy thực phẩm không chứa I ốt gây ra thiếu I ốt cho người sử dụng. Ở nhiều nơi nhất là vùng núi đất và nước rất nghèo I ốt.
Do I ốt là chất đặc biệt như vậy nên cách phòng chống thiếu I ốt tốt nhất là dùng các thực phẩm có bổ sung I ốt như: muối I ốt, bột canh I ốt, hoặc nước mắm I ốt.
Hậu quả của thiếu I ốt
Khi thiếu I ốt sẽ bị chậm phát triển về thần kinh, giảm khả năng lao động và học tập, giảm trí thông minh (chỉ số IQ giảm 10 – 15 điểm), giảm trí nhớ, chậm phát triển thể chất, bướu cổ, rối loạn chức năng sinh sản (sảy thai, chết lưu, đẻ non…), cân nặng sơ sinh thấp, tăng tỉ lệ tử vong và bệnh tật ở trẻ em.
Vấn đề nghiêm trọng nhất của thiếu I ốt là ảnh hưởng tới sự phát triển của thai nhi. Thiếu I ốt có thể gây khiếm khuyết trí não cho trẻ em. Chế độ ăn của người mẹ nghèo I ốt trong thời gian có thai sẽ ảnh hưởng tới năng lực trí tuệ của trẻ sau này. Ở những vùng có tỷ lệ bướu cổ cao, ngoài một số trẻ bị thiểu năng trí tuệ do thiếu I ốt còn nhiều trẻ khác có khả năng trí tuệ kém phát triển.
Các đối tượng có nguy cơ thiếu I ốt
Tất cả mọi người dân, mọi lứa tuổi đều có thể bị thiếu I ốt, nhưng các đối tượng có nguy cơ cao hơn là trẻ em, phụ nữ mang thai và bà mẹ cho con bú.
Dinh dưỡng trong phòng chống thiếu I ốt
Hướng dẫn sử dụng và bảo quản muối I ốt trong cộng đồng là biện pháp hữu hiệu nhất.
- Sử dụng muối I ốt như muối thường: Dùng muối I ốt để nấu ăn, chấm hoa quả, chấm thịt, ướp cá, ướp các loại thực phẩm, dùng muối I ốt để muối dưa, muối cà và chế biến các loại thức ăn khác rất tốt.
- Khi nấu ăn, có thể cho muối I ốt vào trước, trong, sau khi nấu đều được vì hàm lượng I ốt trộn vào muối đã được tính toán đảm bảo lượng I ốt mất đi trong quá trình bảo quản, lưu thông và trong quá trình chế biến hoặc nấu nướng vẫn cung cấp đủ I ốt cho cơ thể con người.
- Bảo quản muối I ốt trong lọ hay hộp kín, để nơi khô ráo, mát không bị ánh nắng chiếu vào muối (tránh để lọ quá gần bếp lửa).
- Toàn dân sử dụng muối I ốt trong chế biến bữa ăn hàng ngày.
CN Dinh Dưỡng: Nguyễn Đức Vỹ