Ý NGHĨA XÉT NGHIỆM RICKETTSIA (R. TSUTSUGAMUSHI) TRONG CHẨN ĐOÁN BỆNH SỐT MÒ
1. Sốt mò là gì?
Sốt mò hay còn gọi là sốt phát ban nhiệt đới là một bệnh truyền nhiễm được truyền từ động vật sang người. Bệnh này chỉ xuất hiện ở châu Á và các đảo miền tây Thái Bình Dương. Sinh vật gây bệnh Rickettsia orientalis hay còn gọi Rickettsia tsutsugamushi.
2. Tại sao nên xét nghiệm Rickettsia (R.tsutsugamushi) ?
Bệnh sốt mò là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do Rickettsia orientalis (hay là R. tsutsugamushi) , có đặc điểm là khởi phát đột ngột, tiến triển có kèm theo vết ban, có dấu hiệu đau khởi đầu và sưng các hạch lympho. Thời kỳ ủ bệnh từ 7 - 18 ngày. Bệnh thường xuất hiện các dấu hiệu tiền triệu như khó chịu, đau đầu, chóng mặt, kém ăn hoặc ăn không ngon miệng.
Biến chứng và tử vong: Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nặng và nguy hiểm tới tính mạng như: viêm phổi, viêm não - màng não, sốc nhiễm khuẩn,...
3. Đối tượng cần thực hiện xét nghiệm Rickettsia (R.tsutsugamushi) ?
Tất cả bệnh nhân có các triệu chứng sau cần thực hiện xét nghiệm Rickettsia (R.tsutsugamushi):
- Sốt xuất hiện sau một cơn rét run và kéo dài 2 - 3 tuần.
- Vết loét: Ban đầu tại nơi mò đốt chỉ là những ban dát nhỏ màu hồng, sau đó thành ban sẩn, sẩn này to ra rồi phồng nước. Sau đó, phồng nước vỡ, hoại tử ở giữa, tạo vảy đen cứng, vảy bong ra để lại vết loét. Vết loét không ngứa. Vị trí vết loét tùy thuộc vào vị trí đốt của mò, thường gặp ở tay, hõm nách, thân mình, bìu, mông, đùi,… Đây là những tổn thương đặc hiệu.
- Viêm hạch: Từ vết loét, R. tsutsugamushi xâm nhập vào hệ bạch huyết, dẫn tới gây sưng, đau hạch, viêm hạch toàn thân, nhất là hạch tại chỗ gần vết loét sưng to; có thể viêm quanh hạch, hoại tử hạch.
- Ban đỏ xuất hiện vào cuối tuần thứ nhất của bệnh, ban chỉ tồn tại vài ngày có khi kéo dài hàng tuần. Ban kiểu sần dát, ít khi xuất huyết. Ban xuất hiện ngày đầu tiên ở ngực, bụng rồi lan ra toàn thân, các chi. Rất hiếm thấy ở mặt, gan bàn tay, bàn chân.
Hình ảnh vết loét điển hình khi bị ấu trùng mò đốt
4. Quy trình thực hiện xét nghiệm Rickettsia (R.tsutsugamushi)
- Bước 1: BN sẽ được bác sĩ thăm khám, chăm sóc và tư vấn trước khi chỉ định xét nghiệm;
- Bước 2: Điều dưỡng, y tá lấy 2ml máu của BN vận chuyển lên khoa xét nghiệm;
- Bước 3:
+ Ly tâm lấy 10µl huyết thanh hoặc huyết tương hoặc 20µl máu toàn phần nhỏ vào trong khay “S”.
+ Nhỏ 3-4 giọt dung môi vào giếng pha;
+ Đợi 15 phút đọc kết quả.
5. Đọc kết quả:
- Âm tính: Chỉ 1 đường màu xuất hiện ở đường chứng “C”
- Dương tính: 2 đường màu xuất hiện ở vùng chứng “C” và vùng thử nghiệm “T”.
6. Độ nhạy độ đặc hiệu
Độ nhạy, độ đặc hiệu của Kit thử này là:
+ Độ nhạy: 99%
+ Độ đặc hiệu: 96
Kỹ thuật xét nhiệm này đã và đang được áp dụng tại khoa Xét Nghiệm - Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai mang lại hiệu quả cao trong công tác thăm khám, chẩn đoán và điều trị.
KTV Vũ Thu Thủy – K. Xét nghiệm