Soi tươi dịch âm đạo là một bước của quy trình khám phụ khoa đối với phụ nữ, là một kỹ thuật quan trọng trong quá trình khám chữa bệnh hỗ trợ tìm ra căn nguyên gây bệnh để có phương pháp điều trị phù hợp trong các bệnh lý viêm nhiễm sinh dục nói chung.

1. Soi tươi dịch âm đạo là gì?

Soi tươi dịch âm đạo là kỹ thuật xét nghiệm sử dụng mẫu bệnh phẩm là dịch âm đạo trong quá trình thăm khám phụ khoa nhằm xác định nguyên nhân gây các bệnh phụ khoa ở nữ giới. Mẫu dịch âm đạo sẽ được kiểm tra sự có mặt của vi khuẩn, nấm, trùng roi đường sinh dục, bạch cầu,... và các tế bào bất thường.

Hình 1: Xét nghiệm sử dụng bệnh phẩm là khí hư.

Khí hư là chất dịch được tiết ra từ môi lớn, môi bé, tuyến bartholin, nội mạc tử cung và nội tiết cổ tử cung ở nữ giới. Bình thường khí hư không có mùi, dạng sệt và không màu. Ở thời kỳ rụng trứng và trước chu kỳ kinh nguyệt khí hư sẽ ra nhiều và đặc hơn. Bình thường khí hư trong âm đạo của phụ nữ có chứa nhiều loại vi khuẩn có tác dụng cân bằng pH âm đạo. Tuy nhiên, khi bị viêm âm đạo khí hư sẽ có những thay đổi về màu, mùi gây cảm giác khó chịu và đó là biểu hiện chứng tỏ phụ nữ mắc bệnh phụ khoa.

2. Khi nào cần thực hiện xét nghiệm soi tươi dịch âm đạo?

Khi phụ nữ có những biểu hiện bất thường sau nên đi khám kiểm tra và xét nghiệm:

- Khí hư ra nhiều khiến vùng kín luôn cảm thấy ẩm ướt khó chịu hoặc có thể lẫn máu.

- Khí hư có bất thường về màu sắc (màu vàng, xanh, nâu,...) và mùi (mùi hôi, tanh, chua,...). Khí hư trắng vón như cặn sữa, quá loãng hay đặc.

- Có cảm giác đau buốt khi quan hệ.

- Ngứa rát âm đạo: khi bị viêm nhiễm, vùng kín bị tổn thương làm niêm mạc bị sưng đỏ đau rát.

- Đi tiểu ra máu, tiểu buốt, tiểu rắt.

- Chảy máu âm đạo: dấu hiệu nguy hiểm các bạn không nên chủ quan.

- Rối loạn kinh nguyệt.

- Ngoài ra phẫu thuật cắt tử cung hay phá thai ngoại khoa cũng nên làm xét nghiệm bởi nhiễm trùng sinh dục làm tăng nguy cơ hậu phẫu.

3. Ý nghĩa của xét nghiệm soi tươi dịch âm đạo

- Xét nghiệm có ý nghĩa trong việc chẩn đoán sơ bộ ban đầu với các trường hợp có triệu chứng bất thường về khí hư và ngứa rát âm hộ, âm đạo.

- Trong quá trình thực hiện kỹ thuật, bác sĩ dùng mỏ vịt để mở và khám âm đạo. Một lượng dịch âm đạo sẽ được lấy để xét nghiệm. Các mẫu xét nghiệm được thêm nước muối sinh lý và quan sát dưới kính hiển vi để xem có dấu hiệu nhiễm trùng không sau đó bác sĩ sẽ tư vấn kết quả cho bạn.

- Phương pháp soi tươi dịch thường được làm song song cùng với kỹ thuật nhuộm gram để xác định tính chất bắt màu và hình thể của vi khuẩn giúp tìm ra chính xác căn nguyên gây bệnh. 

- Kết quả soi tươi sẽ nhận định được các tác nhân gây viêm sau:

+ Nấm (hay gặp loại Candida albicans): gây viêm nhiễm do nấm.

+ Trichomonas vaginalis: trùng roi đường sinh dục.

+ Vi khuẩn gây viêm: cầu khuẩn gram dương (tụ cầu vàng, liên cầu,…), song cầu gram âm (lậu cầu), Gardnerella vaginalis, trực khuẩn gram âm,…

+ Tế bào Clue (Clue cell): là hiện tượng khi bị viêm nhiễm do vi khuẩn, nồng độ vi khuẩn quá cao làm phá vỡ cấu trúc màng tế bào biểu mô âm đạo. 

Hình 2: Xét nghiệm được quan sát dưới kính hiển vi.

- Kết quả bình thường (âm tính) khi:

+ Dịch tiết âm đạo bình thường.

+ Không thấy số lượng lớn vi khuẩn gây viêm âm đạo hay không hiển thị các tế bào đầu mối (những tác nhân gây viêm âm đạo). Không thấy tế bào Clue cell.

+ pH âm đạo trong giới hạn bình thường cho phép: từ 3.8 - 4.5.

+ Không thấy nấm khi quan sát.

+ Thử nghiệm test sniff: khi nhỏ KOH vào dịch âm đạo sẽ không  thấy mùi tanh.

- Kết quả bất thường (dương tính) khi có sự hiện diện các tác nhân gây viêm nhiễm vùng kín:

+ Khí hư có dấu hiệu lạ: màu trắng đục, vàng hoặc xanh, đặc sánh hay vón cục, lợn cợn hoặc loãng,…

+ Quan sát thấy số lượng lớn vi khuẩn không có lợi lấn át các vi khuẩn có lợi ở đường sinh dục: bình thường trong âm đạo thấy trực khuẩn gram dương (Lactobacillus) chiếm ưu thế chúng có vai trò duy trì pH, tạo môi trường acid âm đạo nhằm ngăn chặn các vi khuẩn gây hại phát triển. Trường hợp bị viêm khi soi có thể thấy các loại vi khuẩn khác như: trực khuẩn gram âm, cầu khuẩn.

+ Quan sát thấy nhiều bạch cầu:  >100 bạch cầu/ 1 vi trường là bất thường.

+ Có thể thấy nấm. Dưới kính hiển vi có thể thấy tế bào nấm men hình bầu dục có thể nảy chồi, có hoặc không có sợi nấm. Trong lam nhuộm gram bắt màu gram dương.

+ Trichomonas vaginalis: là đơn bào sống trong âm đạo, di động, có hình giống quả lê, có nhân to nằm gần đầu.

+ Thử nghiệm test sniff: thấy mùi tanh cá ươn. Là dấu hiệu điển hình để chẩn đoán Gradnerella vaginallis.

+ Thấy hình ảnh tế bào Clue cell: là hình ảnh tế bào biểu mô niêm mạc chứa đầy vi khuẩn làm thay đổi cấu trúc tế bào. Sự xuất hiện của tế bào Clue là dấu hiệu đáng tin cậy để chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn gây nên.

+ pH âm đạo > 4.5.

Trường hợp kết quả soi tươi bất thường bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ và thực hiện thêm 1 số xét nghiệm khác như nhuộm Gram và nuôi cấy để biết chính xác căn nguyên gây bệnh căn cứ vào đó để lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp. Thông thường sẽ được dùng thuốc đặt, một số trường hợp nặng hơn có thể sử dụng kháng sinh.

Hình 3: Hình ảnh Clue cell khi soi tươi bệnh phẩm dịch âm đạo.

4. Những lưu ý khi thực hiện xét nghiệm soi tươi âm đạo.

Khi thực hiện soi tươi cần lưu ý một số điều sau để đảm bảo kết quả chính xác nhất:

- Vệ sinh vùng kín bằng nước sạch sau đó thấm khô, không sử dụng các loại dung dịch vệ sinh phụ nữ trước khi thực hiện xét nghiệm.

- Không thụt rửa âm đạo trước khi soi tươi.

- Không quan hệ tình dục trước khi soi tươi.

Chống chỉ định xét nghiệm soi tươi trong trường hợp:

- Bạn đang trong chu kỳ kinh nguyệt.

- Đang trong quá trình dùng thuốc đặt âm đạo.

- Quan hệ tình dục hay thụt rửa âm đạo trong vòng 24 giờ.

- Sau khi thực hiện xét nghiệm này bạn hoàn toàn có thể trở về hoạt động sinh hoạt bình thường.

5. Nên làm xét nghiệm soi tươi dịch âm đạo ở đâu?

Xét nghiệm soi tươi dịch âm đạo là một xét nghiệm phổ biến dễ thực hiện, nhiều cơ sở khám chữa bệnh đã và đang triển khai xét nghiệm này. Tuy nhiên, bạn nên chọn cơ sở khám chữa bệnh uy tín để thực hiện xét nghiệm nhằm giúp có một kết quả xét nghiệm tin cậy và chính xác nhất. 

Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai là bệnh viện chuyên khoa có đầy đủ trang thiết bị hiện đại cùng đội ngũ y tế chuyên môn thực hiện xét nghiệm soi tươi dịch âm đạo phục vụ cho việc khám và điều trị bệnh lý phụ khoa ở phụ nữ, là địa chỉ tin cậy trong chăm sóc sức khỏe sinh sản của phụ nữ Lào Cai và khu vực.

KTV Nguyễn Thị Phương – khoa Xét nghiệm