Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thuốc được bán tại các nhà thuốc có hai loại chính là: thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn. Bài viết dưới đây sẽ giúp mọi người phân biệt được các loại thuốc kê đơn và không kê đơn, cũng như lưu ý khi sử dụng hai loại thuốc này.
Hình ảnh: Internet
1. Thuốc kê đơn (thuốc ETC) là gì?
Thuốc kê đơn hay còn gọi là thuốc ETC là thị trường thuốc bán theo đơn bác sĩ, kênh phân phối thuốc chủ yếu là bệnh viện. Thuốc kê đơn phải được sử dụng theo đúng chỉ định của người kê đơn, nếu không có thể gây nguy hại đến sức khỏe, tính mạng. Khi cấp phát, bán lẻ, sử dụng phải theo đơn thuốc và được quy định trong danh mục nhóm thuốc kê đơn (khoản 10 Điều 2 Luật Dược).
Thuốc kê đơn không được quảng cáo dưới mọi hình thức. Danh mục thuốc kê đơn và bán theo đơn tạm thời quy định tại Mục II Công văn số 1517/BYT-KCB ngày 06/3/2008 của Bộ Y tế. Trong đó có một số thuốc, nhóm thuốc thường gặp như thuốc kháng sinh, paracetamol, dung dịch truyền tĩnh mạch.
Đối tượng được kê đơn thuốc là thầy thuốc đang hành nghề tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hợp pháp, bao gồm:
- Bác sĩ, y sĩ tại các trạm y tế xã, phường, thị trấn (gọi chung là trạm y tế xã) và bệnh viện huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là bệnh viện huyện).
- Lương y, y sĩ y học cổ truyền tại các trạm y tế xã và bệnh viện huyện chịu trách nhiệm về chỉ định các thuốc đông y, thuốc từ dược liệu cho người bệnh;
- Hộ sinh viên tại các trạm y tế xã khi không có bác sĩ, y sĩ được chỉ định thuốc cấp cứu trong trường hợp đỡ đẻ.
2. Thuốc không kê đơn (thuốc OTC) là gì?
Thuốc không kê đơn hay còn gọi là thuốc OTC là thị trường thuốc phân phối qua các hiệu thuốc. Thường được dùng trong điều trị các bệnh thông thường và người bệnh có thể tự điều trị, không nhất thiết có sự thăm khám, chỉ định thuốc hoặc theo dõi của bác sĩ.
Thuốc không kê đơn thường có đặc tính sau:
- Thuốc có độc tính thấp, không tạo ra những sản phẩm phân huỷ có độc tính, không có những tác dụng có hại nghiêm trọng.
- Thuốc có phạm vi liều dùng rộng, an toàn cho các nhóm tuổi, ít có ảnh hưởng đến việc chẩn đoán và điều trị các bệnh cần theo dõi lâm sàng.
- Thuốc được chỉ định trong điều trị các bệnh thông thường và bệnh nhân có thể tự điều trị, không nhất thiết phải có sự thăm khám, tư vấn và theo dõi của thầy thuốc.
- Thuốc ít có tương tác với thuốc khác và những loại thức ăn, đồ uống thông dụng.
- Thuốc không gây tình trạng lệ thuộc.
3. Lưu ý khi sử dụng thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn
Cả hai loại thuốc này đều được cảnh báo có thể gây hại cho cơ thể nếu không được sử dụng an toàn. Một số lưu ý dưới đây sẽ giúp mọi người ngăn chặn được những tác dụng không mong muốn từ các loại thuốc trên:
Không nên tự ý mua thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn ở các nhà thuốc mà nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và kê đơn phù hợp.
Bên cạnh đó, cần biết thêm rằng đơn thuốc chỉ có hiệu lực mua hoặc lĩnh trong vòng 5 ngày kể từ ngày kê đơn, số lượng thuốc tối đa kê trong đơn thuốc là 30 ngày (trừ thuốc gây nghiện, hướng thần có quy định riêng).
Việc quy định hiệu lực mua/lĩnh thuốc và số lượng ngày thuốc tối đa trong đơn để đảm bảo người bệnh dùng thuốc kịp thời, phù hợp với tình trạng bệnh, được thăm khám, xét nghiệm lại để đánh giá lại tình trạng bệnh và điều chỉnh phác đồ nếu cần thiết.
Với tình trạng dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp hiện nay cũng khiến một số người bệnh lo ngại lây nhiễm khi đến cơ sở khám chữa bệnh, dẫn đến tự ý mua lại đơn thuốc cũ ở bên ngoài. Việc này không đem lại lợi ích cho việc điều trị và có thể ảnh hưởng không tốt tới sức khoẻ. Thay vào đó, người dân hãy đi khám đúng hẹn, tuân thủ quy định 5K để tránh lây lan dịch bệnh.
Ds. Vương Lệ Hà, Khoa Dược - VTYT