Việc duy trì và ổn định sức khỏe cho mẹ cũng như chăm sóc cho bé yêu đúng cách là việc làm quan trọng và cần thiết nhất trong giai đoạn sau sinh.

1. Cách chăm sóc mẹ :

* Vấn đề đi lại và nghỉ ngơi:

Sau sinh, mẹ nên dành phần lớn thời gian để nghỉ ngơi và chăm sóc đặc biệt để phục hồi sức khỏe. Thai phụ sinh thuận lợi, sau 6-8 giờ đã có thể tự ngồi dậy, ngày hôm sau đã có thể đi lại được. Ra khỏi giường vận động sớm có thể thúc đẩy sự hồi phục của cơ thể, giúp khí huyết lưu thông, có lợi cho việc co bóp và tống sản dịch ra ngoài dễ dàng hơn từ đó giảm khả năng nhiễm khuẩn phòng ngừa viêm nhiễm đường tiết niệu, gia tăng công năng đường ruột tránh táo bón....

* Vấn đề dinh dưỡng: 

Sau sinh mẹ thường bị mất nhiều máu do đó một chế độ ăn hợp lý và có dinh dưỡng là yếu tố quan trọng đối với mẹ bé. Mẹ  sinh thường, hãy ăn những loại thức ăn kích thích ra sữa để đủ nguồn sữa cho con bú. Không nên kiêng khem quá nhiều thức ăn như quan niệm xưa, hãy ăn uống đủ nhóm chất để con có thể hấp thụ dinh dưỡng đầy đủ nhất. Nên chọn loại thức ăn có nhiều dinh dưỡng mà lại dễ tiêu hoá như: Canh trứng gà, cháo nhuyễn, rau xanh, các loại thịt đỏ… không nên ăn mặn, tránh các gia vị có mùi nồng cay có thể ảnh hưởng đến mùi vị của sữa mẹ khiến trẻ không bú như hành, tỏi, tiêu, ớt…Các mẹ cần uống nhiều nước để tránh tình trạng táo bón sau sinh.

Dinh dưỡng cho các bà mẹ sau sinh

* Vấn đề cho con bú : 

Ngay những giờ sau sinh đầu tiên, mẹ nên cho bé ti ngay sau khi lau sạch đầu vú, để kích thích tuyến sữa tiết sữa. Mẹ nên cho bé bú chọn sữa non và bú nhiều lần trong ngày. Nếu việc tiết sữa bị tắc nên tích cực cho bé bú, triệu chứng đó sẽ dần dần mất đi. Tránh vắt, bóp sai cách gây vỡ tuyến, tia sữa. Cho trẻ bú mẹ sẽ giúp tử cung người mẹ co bóp tốt, sớm trở lại kích thước bình thường và tạo trạng thái tinh thần phấn chấn, gắn bó tình cảm  giữa mẹ và con.

* Vấn đề vệ sinh cá nhân: 

Vệ sinh thân thể sau sinh cũng cần phải chú ý, bởi sau sinh sản dịch ra nhiều, cần vệ sinh vùng âm hộ ít nhất là 3 lần/ngày vào sáng, chiều và tối trước khi đi ngủ. Nếu sản dịch ra nhiều, sản phụ nên vệ sinh nhiều lần hơn. Cần thay băng, giấy vệ sinh, khăn, nước rửa cũng phải sạch sẽ, tốt nhất nên dùng nước đun sôi để nguội hoặc nước ấm, nước chè tươi rửa . Có thể dùng dung dịch vệ sinh sát khuẩn pha loãng để rửa. Sau khi rửa xong thì dùng khăn thấm cho khô.

Trong quá trình sinh nở, cơ thể sản phụ tiết ra nhiều mồ hôi, nên cần phải tắm gội cho sạch sẽ. Tuy nhiên việc tắm gội cần diễn ra nhanh từ 5-10 phút, không nên tắm trong bồn, chậu (đặc biệt là không nên ngâm mình trong nước). Phòng tắm phải kín gió và nên tắm bằng nước ấm dù thời tiết nóng hay lạnh. Đối với các mẹ  cắt tầng sinh môn, nên thận trọng với vết thương để tránh bung tuột mối chỉ.

Móng tay mọc dài có thể chứa nhiều vi khuẩn. Khi chăm sóc con có thể vô ý làm xước da bé gây nhiễm khuẩn da. Vì vậy người mẹ và người chăm sóc em bé cần phải thường xuyên cắt móng tay và giữ vệ sinh sạch sẽ cho đôi tay.

* Vấn đề về tinh thần: 

Được chào đón đứa con yêu dấu sau bao ngày trông chờ là điều hạnh phúc nhất mà người mẹ cảm nhận được. Tuy nhiên, sau vài ngày chăm sóc bé chưa quen, phải thức dậy liên tục vào ban đêm, hay có rất nhiều việc xảy ra mà bản thân người mẹ chưa sẵn sàng chấp nhận. Kèm theo đó là sự thay đổi hormone trong cơ thể khiến mẹ trở nên mệt mỏi, tính tình trở lên khó chịu, đôi lúc gắt gỏng vô cớ. Những lúc thế này rất cần sự an ủi, sẻ chia của chồng và người thân. Các mẹ không nên suy nghĩ nhiều tránh tình trạng trầm cảm sau sinh- một căn bệnh hay gặp phải hiện nay.

2. Một số điều cần tránh

* Tránh xa các thiết bị điện tử

Việc sử dụng các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính bảng, laptop… nhiều là điều mẹ nên kiêng kỵ. Nếu giai đoạn đầu sau khi sinh mẹ sử dụng chúng quá nhiều sẽ khiến mắt nhanh mờ. Vì vậy, để có được một đôi mắt khỏe mạnh cho tuổi già, mẹ nên hạn chế tối đa sử dụng những thiết bị này.

* Kiêng quan hệ tình dục sớm

Theo các chuyên gian, thời gian kiêng cữ thích hợp nhất là khoảng 4 – 6 tuần sau sinh thì mẹ mới được quan hệ vợ chồng. Nguyên nhân là những vết rạch trong quá trình sinh cần thời gian dài để hồi phục và sau sinh mẹ mất rất nhiều sức nên cũng cần được nghỉ ngơi để lấy lại sức lực.

Nếu quan hệ quá sớm có thể làm nhiễm trùng, chảy máu vùng kín rất nguy hiểm đối với sản phụ

* Không sử dụng thuốc bừa bãi

Sau khi sinh, trong giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ, nếu gặp vấn đề gì về sức khỏe mẹ cần đi khám về tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ. Mẹ tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về uống vì thuốc có thể đi vào dòng sữa mẹ và gây ảnh hưởng xấu đến em bé.

BS. Ngô Thị Hồng Thắm – Khoa Sản