Ảnh: Internet
1.Các yếu tố dễ dẫn đến trầm cảm
Nhiều ý kiến cho rằng trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh do một số yếu tố là gặp phải những sự kiện bất lợi trong cuộc sống (kinh tế khó khăn, việc làm, quan hệ gia đình, trình độ học vấn, sử dụng thuốc điều trị...). Các yếu tố liên quan đến trầm cảm bao gồm:
- Trình độ học vấn, đã từng phải đi thăm khám về tâm sinh lý, tiền căn đã được chẩn đoán trầm cảm và sử dụng những thuốc chống suy nhược cơ thể, tỉ lệ trầm cảm là 39,1%... khiến cho phụ nữ mãn kinh mắc bệnh trầm cảm.
- Một nghiên cứu mới đây ở nước ta cho thấy, những yếu tố như: điều kiện kinh tế khó khăn, không có nhà ở, không có con, có sang chấn tâm lý (chồng chết, có con ra ở riêng, cô đơn) … ở những phụ nữ mãn kinh thì nguy cơ trầm cảm cao gấp gần 2,75 lần.
2. Những biểu hiện của trầm cảm mãn kinh
Trong giai đoạn 40 - 45 tuổi, chu kỳ kinh nguyệt thưa dần và không đều, đó là giai đoạn tiền mãn kinh. Trong nhiều thế kỷ qua, người ta đã nhận thấy giai đoạn mãn kinh thường kết hợp với sự tăng tần suất và độ trầm trọng của trầm cảm. Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh vừa mang đặc điểm của trầm cảm nói chung, song cũng có những đặc trưng riêng biệt cả về tỷ lệ và bệnh cảnh lâm sàng.
- Nhiều phụ nữ mãn kinh khi mắc bệnh có cảm giác buồn rầu, ủ rũ hoặc bực bội, khó chịu.
- Cảm giác mệt mỏi, thiểu lực, uể oải.
- Khó tập trung và không thể nắm bắt được thông tin.
- Giảm sút lòng tự tin.
- Mất quan tâm thích thú trong sinh hoạt hằng ngày, công việc hoặc giải trí.
- Có ý nghĩ chán nản, buông xuôi, ít chăm sóc bản thân hoặc gia đình, tự cho mình không xứng đáng hoặc buộc tội.
- Rối loạn giấc ngủ (khó ngủ, ít ngủ, thức dậy sớm hoặc ngủ nhiều).
- Ăn ít hoặc ăn không ngon miệng, đôi khi ăn quá nhiều.
- Khi trầm cảm nặng thường có triệu chứng sút cân (giảm 50% trọng lượng cơ thể trong vòng 4 tuần), giảm ham muốn tình dục, ít ngủ, thức giấc sớm, có kèm hoang tưởng và ảo giác. Tình trạng trên kéo dài ít nhất 2 tuần.
Khi người bệnh có 5 trong các biểu hiện trên cần đưa đến bác sĩ thăm khám và điều trị.
3. Biện pháp phòng tránh
Thực tế cho thấy rằng mặc dù nồng độ estrogen tụt giảm khá thấp trong giai đoạn này nhưng nhiều phụ nữ không sẵn sàng cho việc sử dụng liệu pháp hormon thay thế. Nguyên nhân của việc này là do có những nghiên cứu cho thấy rằng sử dụng hormone thay thế có thể gây một số bệnh ung thư nhất định. Do những nguy cơ không tốt liên quan đến việc điều trị hormon thay thế mà nhiều phụ nữ đã không muốn áp dụng và đó là một trong các nguyên nhân làm tăng trầm cảm.
Thể dục, chế độ ăn và dùng thuốc chống trầm cảm là các yếu tố rất quan trọng. Không chắc rằng liệu trầm cảm sau mãn kinh chỉ ảnh hưởng tạm thời hay lâu dài. Đôi khi chế độ ăn có thể ngăn chặn trầm cảm sau mãn kinh. Dân số thế giới đang già hơn nên vấn đề trầm cảm sau mãn kinh càng được quan tâm hơn.
BS Trần Thị Hằng – Khoa Sản