Khám thai định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ là một trong những việc rất quan trọng mà mẹ bầu nên tuân thủ trong suốt thời gian mang thai. Việc khám thai thường xuyên không chỉ giúp mẹ bầu được chăm sóc sức khỏe đúng cách mà còn mang lại nhiều lợi ích cho thai nhi.

1. Khám thai lần đầu tiên: ngay sau chậm kinh

Việc khám thai lần đầu thường diễn ra khi bà bầu chậm kinh. Ở lần khám thai đầu tiên, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số đánh giá sau:

- Có thể xét nghiệm xét nghiệm máu về hormone bHcg (Human chorionic gonadotropin) trong các trường hợp siêu âm chưa rõ túi thai hoặc là siêu âm có biểu hiện thai bất thường.

- Siêu âm để kiểm tra vị trí phôi thai và tuổi thai nhằm kịp thời phát hiện các bất thường như thai ngoài tử cung...

Tại buổi khám này, bác sĩ sẽ tư vấn cho thai phụ cách bổ sung các loại vitamin và khoáng chất cần thiết khi mang thai, tư vấn lối sống, dặn dò các loại thuốc và thực phẩm cần tránh trong khi mang thai.

2. Khám thai lần 2: Tuổi thai từ 7-11 tuần

Trong lần khám thai thứ 2, bác sĩ sẽ thực kiểm tra cân nặng, đo huyết áp, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu và siêu âm để đánh giá sức khỏe của mẹ và tình trạng phát triển của thai nhi

Tính tuổi thai và ngày dự sinh của em bé dựa vào siêu âm và ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối.

3. Lần khám thai thứ 3: Từ tuần thứ 12 – 13 tuần 6 ngày

Bác sĩ  sẽ chỉ định làm một số kiểm tra nhằm phát hiện một số bất thường sớm của thai nhi:

- Siêu âm kiểm tra các bất thường có thể gặp ở tuổi thai này ví dụ như: Thai vô sọ, thoát vị rốn...

- Siêu âm đo độ mờ da gáy nhằm phát hiện nguy cơ bệnh Down thai nhi.

- Xét nghiệm Double test : Là một xét nghiệm sàng lọc trước sinh nhằm đánh giá nguy cơ bất thường NST bao gồm: Bất thường thừa NST 21 (Hc Down: Chậm phát triển trí tuệ, đầu và tai nhỏ, cổ ngắn, lưỡi phồng,...); thừa NST 18 (Hc Ewards: dị tật tim, cơ quan sinh dục,thoát vị rốn, bất thường bàn tay,... ), thừa  NST 13 (Hc patau: Sứt môi hở hàm ếch, mắt nhỏ, đầu nhỏ, bất thường tay chân, ...)

Nếu kết quả siêu âm đo độ mờ da gáy, xét nghiệm Double test cho thấy thai nhi có nguy cơ cao mắc bệnh di truyền, bác sĩ sẽ tư vấn những xét nghiệm cần thiết để giúp chẩn đoán chính xác bệnh ví dụ như: Xét nghiệm NIPT(Non-Invasive prenatal testing) hoặc sinh thiết gai rau... 

Xét nghiệm NIPT với ưu điểm vượt trội là không xâm lấn, hoàn toàn không gây hại cho thai nhi và có thể thực hiện sớm từ tuần thứ 9 trở đi. NIPT được khuyến cáo chỉ định với các đối tượng có nguy cơ cao.

4. Lần khám thai thứ 4: từ tuần 16-18

Khi khám thai lần 4, bác sĩ sẽ tiếp tục thực hiện các kiểm tra thường quy như: cân nặng, huyết áp, siêu âm, xét nghiệm nước tiểu,...để theo dõi sự phát triển của thai nhi.

Xét nghiệm Triple test là xét nghiệm sàng lọc bất thường nhiễm sắc thể thai nhi. Như bất thường NST 18 (HC Ewards), bất thường NST 21(HC Down) . Ngoài ra còn đánh giá thêm được nguy cơ bị dị tật ống thần kinh thai nhi.(VD thai vô sọ, nứt đốt sống thai nhi,…)

5. Lần khám thai thứ 5: từ tuần 22-24

Để theo dõi thai kỳ, bác sĩ sẽ thực hiện các đánh giá sau:

- Kiểm tra cân nặng;

- Đo huyết áp;

- Khám thai: Đo chiều cao tử cung, vòng bụng để theo dõi sự phát triển của thai nhi, kiểm tra tim thai;

- Xét nghiệm nước tiểu;

- Siêu âm tầm soát dị tật thai nhi. Bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm 4D để kiểm tra hình thái thai nhi, tầm soát các bất thường (tim, chân tay, bụng, xương, não, cột sống, thận) và kiểm tra vị trí bám của nhau thai, lượng nước ối;

- Tiêm vắc xin uốn ván VAT (vaccine Aluminium phosphate Tetanus toxoid: còn gọi là vắc xin giải độc tố uốn ván hấp phụ VAT (Việt Nam)) mũi đầu tiên.

6. Lần khám thai thứ 6: tuần 28

Bác sĩ sẽ siêu âm tầm soát dị tật quý 3 của thai kì để phát hiện các bất thường khởi phát muộn của thai nhi như: Tắc ruột, giãn não thất, nhiễm trùng bào thai, kiểm tra tim thai, ước tính kích thước thai nhi, xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu để theo dõi sự phát triển của thai.

Tầm soát đái tháo đường thai kỳ: Bằng nghiệm pháp dung nạp glucose để kịp thời phát hiện đái tháo đường thai kỳ và can thiệp bằng cách thay đổi chế độ ăn, lối sống và có thể dùng thêm insulinnhi.

Trong lần khám thai này, thai phụ sẽ được tiêm vắc xin uốn ván VAT mũi thứ 2.

7. Lần khám thai thứ 7: từ tuần 31-33

Bác sĩ sẽ kiểm tra tim thai, ước tính kích thước thai nhi, xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm đường huyết… để theo dõi sự phát triển của thai nhi.

8. Lần khám thai thứ 8 và sau đó: từ tuần 36 đến tuần 39

Bác sĩ sẽ thực hiện các đánh giá tương tự ở lần khám thai thứ 7 để theo dõi sự phát triển của thai và sức khỏe của mẹ.

Đây là giai đoạn quan trọng vì thai phụ sắp bước vào quá trình chuyển dạ. Ở giai đoạn này thai phụ sẽ phải đi khám thai mỗi tuần 1 lần. Khi khám, bác sĩ sẽ tiến hành các thăm khám thường quy như siêu âm, xét nghiệm máu để chuẩn bị cho cuộc sinh nở

       Việc nắm được những mốc khám thai quan trọng giúp sản phụ chủ động hơn trong việc đến những cơ sở y tế để được thăm khám, theo dõi về tình trạng sức khỏe của bản thân và của thai nhi. Khi mang thai, cơ thể người mẹ có những thay đổi rất lớn và những rủi ro về sức khỏe cho cả mẹ và bé có thể xảy ra bất cứ lúc nào nên người phụ nữ cần đến khám theo lịch khám thai định kỳ mà bác sĩ tư vấn để có thể dự đoán trước cũng như có phương án xử lý kịp thời những tình huống xấu có thể xảy ra.

BS Phạm Thu Hằng – Khoa HTSS