Rotavirus là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy nặng, nhập viện thậm chí tử vong ở trẻ nhỏ trên toàn cầu cũng như ở Việt Nam. Trẻ bị tiêu chảy cấp do Rotavirus có tỷ lệ nhập viện cao gấp ba lần so với tiêu chảy do nguyên nhân khác.
Để giảm tần suất tiêu chảy cần thực hiện các biện pháp sau:
Nuôi con bằng sữa
- Trẻ cần được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, nghĩa là một trẻ cần được bú sữa mẹ và không ăn hoặc uống thêm thứ gì khác như nước, các loại nước chè, nước hoa quả, nước cháo, sữa động vật hoặc thức ăn nhân tạo,… Trẻ đươc bú mẹ hoàn toàn sẽ ít mắc bệnh tiêu chảy và tỉ lệ tử vong thấp hơn so với trẻ không đươc bú mẹ hoặc không đươc bú mẹ hoàn toàn.
- Sữa mẹ là thức ăn hoàn hảo nhất, cung cấp tất cả các chất dinh dưỡng và nước cần thiết cho trẻ trong 6 tháng đầu đời và tiếp tục cung cấp tới một nửa các chất dinh dưỡng cho đến khi trẻ 2 tuổi.
- Sữa mẹ có chứa các chất miễn dịch, giúp trẻ chống lại bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là tiêu chảy. Các chất này không có trong sữa động vật hay thức ăn nhân tạo.
- Bú sữa mẹ đảm bảo vệ sinh không phải sử dụng chai, núm vú nhân tạo, nước là điều kiện thuận lợi cho thức ăn dễ bị ổ nhiễm khuẩn.
- Bú sữa mẹ bé sẽ không bị dị ứng hoặc các hiện tượng không dung nạp sữa.
- Nếu không có điều kiện cho trẻ bú mẹ, cho trẻ ăn sữa động vật (cho trẻ ăn trước 6 tháng) hoặc sữa công thức nên dùng thìa và cốc. Chai sữa và núm vú không nên sử dụng vì khó làm sạch, dễ nhiễm khuẩn gây tiêu chảy. Cần hướng dẫn cách pha sữa bằng nước sạch đun sôi để ấm khoảng 60ºC.
Chế độ ăn dặm phù hợp với trẻ.
- Thức ăn bổ sung nên cho ăn khi trẻ 6 tháng tuổi nếu mẹ đủ sữa. Chỉ cho trẻ ăn bổ sung vào thời điểm 4-6 tháng khi mẹ không đủ sữa, trẻ chậm lên cân, quấy khóc.
- Lựa chọn thức ăn giầu chất dinh dưỡng và chế biến hợp vệ sinh. Lựa chọn thức ăn bổ sung dựa vào chế độ ăn và thực phẩm an toàn sẵn có tại địa phương. Cùng với sữa mẹ hoặc sữa khác, phải cho trẻ ăn thức ăn nghiền nhỏ và bổ sung thêm trứng, thịt, cá và hoa quả. Những thức ăn khác phải nấu nhừ, có rau và cho thêm dầu ăn (5 -10ml/bữa).
Sử dụng nguồn nước sạch đảm bảo an toàn
Rửa tay thường xuyên
- Hầu hết các nguyên nhân tiêu chảy đều do truyền qua tay bị nhiễm bẩn.
- Thực hành rửa tay thường quy sẽ làm giảm nguy cơ tiêu chảy.
- Cần rửa tay kỹ trong các trường hợp:
+ Sau khi đi đại tiện.
+ Sau khi vệ sinh cho trẻ đi đại tiện.
+ Sau khi dọn phân của trẻ.
+ Trước khi chuẩn bị thức ăn và trước khi ăn.
- Phải rửa tay bằng xà phòng hoặc bằng các chất thay thế và phải có đủ nước để xả.
Thực phẩm an toàn
- Không ăn thực phẩm sống, trừ những rau quả đã bóc vỏ và phải ăn ngay.
- Rửa tay kỹ với xà phòng sau khi đi ngoài và trước khi chế biến thức ăn hoặc ăn.
- Nấu kỹ thức ăn.
- Ăn thức ăn nóng hoặc hâm kỹ lại trước khi ăn.
- Rửa sạch và làm khô tất cả dụng cụ trước, sau khi nấu và ăn.
- Bảo quản thức ăn đã chế biến vào dụng cụ sạch riêng biệt để tránh nhiễm bẩn.
- Sử dụng lồng bàn để tránh ruồi.
Sử dụng nhà vệ sinh và xử lý an toàn phân trẻ nhỏ khi bị tiêu chảy
Phòng bệnh bằng vắc xin.
- Phải tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin theo lịch tiêm chủng mở rộng.
- Tiêm phòng sởi có thể giảm tỷ lệ mắc và mức độ trầm trọng của tiêu chảy. Tất cả trẻ em cần tiêm phòng sởi ở độ tuổi khuyến nghị.
- Vắc xin Rotavirus: có hiệu quả phòng bệnh khoảng 72% trên trẻ em Việt Nam. Từ tháng 6 năm 2009, Tổ chức Y tế thế giới đã chính thức khuyến cáo đưa vắc xin Rotavirus vào chương trình tiêm chủng mở rộng cho trẻ em trên toàn cầu. Việt Nam đang cân nhắc việc đưa vắc xin này vào chương trình Tiêm chủng mở rộng trong tương lai.