Ngày 29 tháng 5 năm 2022, Bệnh viện Sản Nhi Lào Cai tiếp nhận bệnh nhân sơ sinh Đ.C.Đ 1 ngày tuổi, đẻ rơi tại nhà. Theo gia đình kể lại, sản phụ ở nhà một mình đã tự vượt cạn nhưng không ai cắt rốn cho con sau sinh. Sau sinh 30 phút  trẻ mới được cắt rốn và đã được đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện tuyến huyện sau đó được chuyển đến Bệnh viện Sản Nhi Lào Cai.

Trẻ vào khoa Hồi sức sơ sinh trong tình trạng nặng: li bì, bộ mặt Down, suy hô hấp, da đỏ, vàng da, giảm trương lực cơ toàn thân. Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm có tình trạng tăng số lượng hồng cầu trên 6 triệu/mm3, Hematocrid : 76%. Các bác sĩ tại khoa Hồi sức sơ sinh Bệnh viện Sản nhi Lào Cai chẩn đoán trẻ suy hô hấp nặng theo dõi nhiễm trùng huyết- hội chứng Down/ Đa hồng cầu sơ sinh.

Bệnh nhân được điều trị thở máy CPAP, truyền dịch, kháng sinh phối hợp,  được hội chẩn với lãnh đạo và chuyên gia bệnh viện Nhi Trung Ương quyết định thay máu bán phần cho trẻ 2 lần ngay tại Bệnh viện Sản Nhi.

Hiện tại sau 16 ngày điều trị sức khỏe của trẻ đã ổn định:  tự thở , ăn tiêu tốt, xét nghiệm máu trong giới hạn bình thường. Bệnh nhân được cho ra viện trong niềm vui của gia đình và tập thể khoa Hồi sức sơ sinh.

                                                                                                                    Trẻ đang điều trị thay máu bán phần                        Trẻ được ra viện

1. Bệnh đa hồng cầu là gì?

Đa hồng cầu của trẻ sơ sinh là một trong những dạng bệnh rối loạn sản xuất tế bào máu. Bệnh gây ra sự tăng sinh bất thường của hồng cầu khiến máu tăng độ nhớt, cô đặc hơn, do đó dòng máu khó lưu thông hơn, nhất là đối với những mạch máu nhỏ. Khi bệnh đa hồng cầu gây hình thành các cục máu đông, chúng có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như: nhồi máu não, huyết khối thận, viêm ruột hoại tử…Do đó, bệnh cần được xử trí, can thiệp kịp thời để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm.

2.  Nguyên nhân gây bệnh đa hồng cầu là gì?

Hiện nay, khoa học vẫn chưa thể xác định nguyên nhân gây bệnh cụ thể gây ra căn bênh này, một số yếu tố làm tăng nguy cơ gây bệnh như:

- Những thai phụ có bệnh nền: Tiểu đường, thai quá to, mẹ dùng thuốc propranolon. Trẻ có bất thường nhiễm sắc thể, suy giáp bẩm sinh, hội chứng Beckwith- Wiedemann,...

- Bệnh cũng có thể xảy ra do máu từ nhau thai truyền sang con: Kẹp rốn muộn sau sinh, trẻ nằm thấp hơn mẹ khi cắt rốn, máu mẹ truyền sang con do mẹ sử dụng thuốc kích thích, tăng co bóp tử cung trước khi cắt rốn, truyền máu con sang con trong trường hợp song thai

- Kém nuôi dưỡng nhau thai: Suy dinh dưỡng thai do mẹ không ăn uống đủ chất, mẹ làm việc qua sức, mẹ cao huyết áp do bệnh thận mạn tính hoặc nhiễm độc thai nghén, mẹ mắc bệnh tim phổi mạn tính, thai già tháng, mẹ bầu sử dụng chất kích thích như thuốc lá, bia, rượu, một số nước ngọt có ga…

3.  Triệu chứng bệnh đa hồng cầu

- Da: đỏ, vàng da sớm.

- Hô hấp- tim mạch:  Suy hô hấp, suy tim sung huyết, khó thở do tăng áp lực động mạch phổi…

- Thần kinh: Lờ đờ, quấy khóc, dễ giật mình, có thể co giật.

- Tiêu hóa- tiết niệu: Bú kém, nôn mửa, viêm ruột hoại tử, tiểu ít, nước tiểu sẫm màu.

- Khi nghi ngờ trẻ mắc bệnh đa hồng cầu bác sĩ cần làm các xét nghiệm cận lâm sàng để chẩn đoán xác định bệnh phổ biến là đo tỉ lệ hần trăm tế bào hồng cầu (Hematocrit) trong máu tĩnh mạch ngoại biên hay từ máu cuống rốn. chẩn đoán xác định bệnh khi:

+ Tuần đầu sau sinh: Chỉ số Hematocrit máu tĩnh mạch ngoại vi> 65% và Hematocrit máu tĩnh mạch rốn > 60%.

+ Trẻ đủ tháng: Chỉ số hematocrit máu tĩnh mạch ngoại vi >50% và 2 giờ sau sinh > 60%.

4        . Điều trị bệnh đa hồng cầu ở trẻ sơ sinh như thế nào?

Tùy vào tình trạng bênh, triệu chứng bệnh và từng trường hợp bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị bệnh hiệu quả:

- Trường hợp bệnh nhân được phát hiện qua xét nghiệm máu, cần được truyền dịch để điều trị bệnh. Trong trường hợp, tình trạng bệnh của trẻ không được cải thiện, bệnh nhân cần được thay máu một phần.

- Trường hợp trẻ xuất hiện triệu chứng và chỉ số Hematocrit > 65%, bệnh nhân cần được nhanh chóng thay máu một phần để làm giảm độ nhớt của máu.

Thông thường, bệnh đa hồng cầu ở trẻ sơ sinh sẽ có những dấu hiệu không đặc hiệu hoặc không xuất hiện triệu chứng, do đó cần phải theo dõi trẻ sau sinh để kịp thời nhận biết bệnh. Các bà mẹ cần lưu ý nếu thấy con xuất hiện các triệu chứng như: Bú kém, li bì, sốt, vàng da, khó thở bất thường… cần đưa trẻ đi khám sớm để được điều trị, phòng ngừa biến chứng.

Tại Bệnh viện Sản Nhi Lào Cai ngay sau sinh trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa sơ sinh thăm khám và chỉ định những xét nghiệm cần thiết để kiểm tra sức khỏe của trẻ. Để phòng tránh bệnh đa hồng cầu ở trẻ sơ sinh, thai phụ nền quản lý thai nghén tốt như ăn uống đủ dưỡng chất, nghỉ ngơi hợp lý, tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại, sinh con ở cơ sở y tế…Đây là phương pháp hiệu quả để phát hiện sớm những nguy cơ gây bệnh./.

BSCKI. Hứa Thị Hồng Chuyên - Khoa Hồi sức sơ sinh