Thiếu máu thiếu sắt là tình trạng thiếu máu xảy ra do cơ thể
không đủ sắt đáp ứng nhu cầu tạo hồng cầu vì nhiều nguyên nhân khác nhau.
Thiếu máu thiếu sắt là thiếu máu nhược sắc, sắt và ferritin
huyết thanhh giảm. Thiếu máu thiếu sắt rất phổ biến và là thiếu máu dinh dưỡng
chủ yếu ở trẻ em.
Sắt là một trong những chất vi lượng có vai trò quan trọng
bậc nhất có mặt trong hầu hết các tổ chức của cơ thể như cấu tạo hồng cầu,
enzym,...Sắt tham gia vào các quá trình chuyển hoá như vận chuyển oxy, tổng hợp
DNA, vận chuyển electron...
Nguyên
nhân của thiếu máu thiếu sắt là gì?
1. Không cung cấp đủ nhu cầu sắt
- Do tăng nhu cầu sắt: Trẻ em tuổi dậy thì, phụ nữ thời kỳ
kinh nguyệt, phụ nữ có thai, cho con bú.
- Do cung cấp thiếu: Ăn không đủ, ăn kiêng, chế độ ăn không
cân đối, chế độ ăn uống của người nghiện rượu, người già,...
- Do cơ thể giảm hấp thu sắt: Viêm dạ dày, viêm ruột; cắt
đoạn dạ dày, ruột; Do ăn một số thức ăn làm giảm hấp thu sắt như tanin, phytat trong
trà, cà phê.
2. Mất sắt do mất máu mạn tính
Loét dạ dày tá tràng biến chứng chảy máu, ung thư đường tiêu
hóa, giun đường tiêu hóa, mất máu nhiều qua kinh nguyệt; sau phẫu thuật, sau
chấn thương, u xơ tử cung...;
3. Rối loạn chuyển hóa sắt bẩm sinh (Hypotransferrinemia): là một bệnh hiếm gặp
Biểu hiện lâm sàng của thiếu máu thiếu sắt
- Giai đoạn 1: Chỉ giảm sắt dự trữ nên
chưa có biểu hiện thiếu máu.
- Giai đoạn 2:
Đã cạn sắt dự trữ và giảm sắt vận chuyển chưa có biểu hiện thiếu máu, có biểu
hiện thiếu sắt như: mất tập trung, mệt mỏi...
- Giai đoạn 3:
Thiếu máu và thể hiện là có cả triệu chứng của thiếu máu và thiếu sắt như: Mệt
mỏi, hoa mắt chóng mặt khi thay đổi tư thế, tức ngực, giảm khả năng hoạt động
thể lực và trí não. Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt,
lưỡi nhợt, nhẵn do mất hoặc mòn gai lưỡi, lông, tóc, móng khô dễ gãy.
Xét nghiệm
-
Hemoglobin giảm
-
Hồng cầu nhỏ, nhược sắc
-
Sắt huyết thanh giảm < 9 µmol/L
-
Ferritin huyết thanh giảm < 12
ng/ml
Điều trị cho
người thiếu máu thiếu sắt
- Bổ xung sắt bằng đường uống: Sau
7- !0 ngày nếu không đáp ứng chuyển sang tiêm.
- Truyền máu khi Hb <50 g/L.
- Ăn những thức ăn nhiều sắt như:
Thịt bò, thịt trâu, trứng, hải sản, đậu, lạc…
- Bổ xung kèm Vitamin C.
Mách bạn một số
biện pháp phòng bệnh thiếu máu thiếu sắt
- Bổ sung sắt
trong suốt thời kỳ mang thai đối với bà mẹ.
- Thực hiện chế
độ ăn cân đối giàu sắt, vitamin như thịt màu đỏ (thịt bò, thịt trâu...), hải
sản, thịt gia cầm, trứng, bột bánh mì, đậu, lạc, các loại rau xanh đậm như rau
ngót, dền, muống,... Tăng hấp thu sắt bằng uống nước hoa quả như cam, chanh khi
ăn thức ăn nhiều sắt.
- Không nên
uống trà, cà phê ngay sau ăn.
Khi có các biểu hiện thiếu máu thiếu sắt (đặc
biệt là ở trẻ nhỏ) cần đến ngay các cơ sở y tế để được đánh giá mức độ thiếu
máu cũng như thiếu sắt, từ đó có kế hoạch theo dõi và điều trị cho phù hợp.
Lời khuyên dành là ngay cả khi chưa có biểu
hiện cũng cần khám kiểm tra định kỳ nhằm phát hiện ngay trong giai đoạn 1-2 khi
chưa có biểu hiện thiếu máu để trẻ có thể phát triển một cách khỏe mạnh./.
CNĐD Hoàng
Thị Duyên- Khoa Nhi