Chụp tiểu tràng là kỹ thuật làm tăng đối quang ống tiêu hóa, hay còn gọi là tạo đối quang toàn bộ tiểu tràng bằng thuốc đối quang, dịch treo Barýt. Mục đích là thấy được toàn bộ ruột từ tá tràng đến manh tràng, với độ căng các quai ruột vừa phải, không bị chồng lấp. Bác sĩ phải xem dưới màn tăng sáng để biết được hướng đi của các quai, sử dụng bộ ép có sẵn của máy, hoặc rời để tách các quai hoặc dàn mỏng thấy được niêm mạc. Điều kiện chuẩn bị người bệnh chủ yếu là thụt tháo ruột sạch hoàn toàn trước khi cho thuốc đối quang vào.

Chỉ định và chống chỉ định:

* Chỉ định:

- Lâm sàng rõ rệt của hội chứng kém hấp thu, tiêu chảy, xuất huyết hoặc nguyên nhân gây tắc không giải thích được.

- Lâm sàng không rõ ràng như đau bụng mơ hồ, đau quanh rốn hoặc hố chậu, nôn mửa, bụng trướng hơi mà không tìm thấy nguyên nhân trên các kỹ thuật khác.

- Lâm sàng có các triệu chứng toàn thân, không rõ nguồn gốc tiêu hóa như thay đổi thể trạng, gầy sút, thiếu máu, suy kiệt, sốt hoặc hội chứng nhiễm trùng.

- Trên người bệnh đã phẫu thuật hoặc xạ trị hoặc ngay cả bệnh Crohn: Chụp toàn bộ tiểu tràng có lợi làm lưu thông tốt đường ruột, loại trừ các thức ăn tồn đọng, kích thích tăng trương lực và nhu động ruột ở một số ca giảm trương lực. Phát hiện các nguyên nhân gây tắc, đoạn ruột bị teo thành, loét dò ra khỏi thành ruột, phát hiện các túi thừa hoặc dị dạng.

* Chống chỉ định:

- Đang theo dõi thủng ruột, nghi ngờ nhồi máu mạc treo, xoắn ruột

- Tai biến thủng ruột do đặt ống thông tá tràng, hoặc ở người bệnh có túi thừa Zencker hoặc thoát vị hoành có nguy cơ xuyên thủng.

- Kỹ thuật tiến hành mất thời gian và gây khó chịu cho người bệnh.

Lưu ý trước khi chụp X quang ruột non:

- Người có chỉ định chụp cần thực hiện chế độ ăn không gây tồn đọng trong 2 ngày như không ăn các loại khoai tây, hoa quả các thức ăn uống chế phẩm của sữa, các nước sinh hơi; có thể uống cà phê, chè, nước hoa quả. Bữa ăn chính nên dùng nước rau, thịt nạc, trứng. Ngừng uống thuốc thuốc có ảnh hưởng đến nhu động, hoặc gây cản quang trước 12 giờ.

- Sử dụng thuốc nhuận tràng trong 2 ngày trước, như Magie Sulfate (7,5g), Dulcolax, Bodolaxin, Peristatine (2 viên/ ngày)...

- Thụt tháo đại tràng với 1,5-2 lít nước ấm đưa vào từ từ đặt ở độ cao 40 cm và giữ trong vòng 10 phút; làm 2 lần cách nhau vài giờ hoặc sau 12 giờ, trước khi chụp để tránh hiện tượng trào ngược dịch, phân từ manh tràng vào hồi, hỗng tràng.

Các bước tiến hành chụp X quang ruột non:

* Chụp qua đường uống thuốc

Chụp một phim bụng không chuẩn bị tư thế nằm ngửa, hoặc đứng để loại trừ các trường hợp chống chỉ định như xoắn ruột, tắc, thủng ruột. Hoặc loại trừ các bóng sáng, bóng mờ cản quang bất thường.

- Cho người bệnh uống khoảng 300 ml thuốc đối quang pha với nồng độ 30%, cần theo dõi dưới tăng sáng truyền hình, đường đi của thuốc vào dạ dày, tá hỗng tràng.

- Chụp phim: Các phim chụp có 3 thì như sau:

+ Chụp sau 20-30 phút, người bệnh nằm ngửa lấy hết toàn bụng, cỡ 35x43 cm, với hệ thống kỹ thuật số có thể thu nhỏ cỡ 18x24 cm, hoặc 35x43 cm chia 4 hình. Nếu thuốc đã đến đoạn hồi tràng, nên tiêm tĩnh mạch thuốc chống co thắt để giảm nhu động, dễ khảo sát các quai ruột.

+ Cần chụp loạt phim hỗng tràng để xem niêm mạc, sau đó chụp đoạn cuối hồi manh tràng.

+ Thông thường, đoạn cuối hồi tràng không ngấm thuốc sau 30 phút. Cho người bệnh uống thêm một cốc thứ hai 300 ml thuốc đối quang nữa, chờ thêm 30 phút sau chụp một phim toàn ổ bụng. Nếu thuốc ngấm hồi manh tràng, kết thúc chụp; nếu vẫn chưa ngấm phải làm lại với cốc thứ ba 300 ml, chờ thêm nửa giờ nữa (tổng cộng 1 giờ 30 phút) hoặc thậm chí lần thứ tư mất khoảng 2 giờ.

- Ta có thể tăng gia tốc lưu thông qua tiểu tràng ngay cốc thuốc thứ hai với các loại “dược động học - Metoclopramide, hoặc Cholecystokinine loại hòa vào thuốc uống hoặc tiêm tĩnh mạch hoặc làm lạnh thuốc đối quang bằng cách ngâm nước đá.

Nhận định kết quả:

- Hiện hình rõ và đầy đủ các cấu trúc giải phẫu của tiểu tràng

- Hiển thị được tổn thương (nếu có)

Tai biến và xử trí:

Không chụp với thuốc đối quang Baryt ở những người bệnh có nghi ngờ thủng hoặc tắc ruột.

Khoa Chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai đã tiếp nhận chụp nhiều ca bệnh phức tạp và đã tiến hành Chụp X quang ruột non có bơm thuốc cản quang cho nhiều trường hợp từ đó hỗ trợ bác sỹ lâm sàng can thiệp kịp thời, mang lại hiệu quả điều trị cao.